Abstract:
در دوران تحولات پرشتاب، خودتاملی و واکاوی خود، برای تداوم فرهنگی یک ضرورت است. بدون چنین بازاندیش هایی یک فرهنگ و سنت امکان مواجه فعال با وضعیت های جدید اجتماعی را از دست می دهد. فرهنگ ایرانی نیز دارای امکانها و موانع خاص خویش است که بازشناسی آنان البته از منظرگاهی به لحاظ وجود شناسانه درونی، می تواند به توان این سنت در مواجه با امر نو و تعامل با دیگر سنت ها بیفزاید. از جمله مسائل فرهنگ امروز ایران آن چیزی است که در این مقاله «عطش منزلت» مطرح شده است. در هر جامعهای کسب منزلت و شان از جمله مهمترین امتیازهای اجتماعی است که برانگیزاننده کنش فردی و جمعی است اما این وضعیت در ایران امروز و از رهگذر چندین تحول تاریخی، وضعیتی بیمارگونه یافته است که جلوههای آن را در ساحتهای مختلف زندگی اجتماعی میتوان بازشناخت. این مقاله تاملی است انتقادی بر این ویژگی فرهنگی که البته در نسبت با شرایط ساختاری است. از این رو این مقاله ضمن تشریح و نشان دادن چیستی «عطش منزلت» و تمایز آن با فرایند عادی منزلت جویی، پنج مورد ویژگی عطش منزلتی را برشمرده و برخی قلمروهای کلیدی فرهنگ معاصر ایران را که درگیر این امر است نشان می دهد. سپس به اختصار به تشریح شش فرایند تاریخی شکلگیری این مسئله فرهنگی و پیامدهای آن میپردازد.
Machine summary:
در هر جامعه اي کسب منزلت و شان از جمله مهم ترين امتيازهاي اجتماعي است که برانگيزاننده کنش فردي و جمعي است اما اين وضعيت در ايران امروز و از رهگذر چندين تحول تاريخي، وضعيتي بيمارگونه يافته است که جلوه هاي آن را در ساحت هاي مختلف زندگي اجتماعي ميتوان بازشناخت .
اين مقاله کوششي در اين راستا بوده و با اين دغدغه نيز همراه است که جامعه شناسي ايراني بايد تلاش کند تا ضمن بازنمايي فرايندها و پديده هاي اجتماعي فرهنگي آسيب زا، امکان تامل بازانديشانه در درون آن فرهنگ نسبت به موضوع را فراهم آورد.
توجه به ٥ ويژگي فرايند منزلت جويي ايران معاصر به شرح زير تفاوت را نشان ميدهد: x نخست آن که ، شدت اين آرزومندي براي منزلتِ بيش تر مهم است و اين شدت به بيان زيملي ميتواند سبب گسست و تفاوتي کيفي شود، به گونه اي که ماهيتي ديگرگون بيابد، x دوم آن که ، نسبت ميان وزن ترغيب کنندگي «انتظارات بيروني» و «ملاحظات دروني» (ولو اين امر دروني نيز ابتدائا بيروني بوده و سپس در فرد نهادينه شده باشد) مهم ميباشد.
در اين شخصيت اجتماعي از جهت همين برون نگري با فرايند عطش منزلت قرابت دارد، اما اولا بحث يک شخصيت اجتماعي است و دوم آنکه رايزمن آن را براي جهان فوق العاده بوروکراتيک حاصل از سرمايه داري پيشرفته مناسب ميداند، در صورتي که فرايند عطش منزلتي شکل گرفته در کشور اگر چه معلول ساختار ديوان سالارانه 40 ٣-ويژگي ديگري که منزلت جويي در ايران معاصر يافته ، اين است که به دست آوردن منزلت تا حدود زيادي منوط به کسب موقعيت هاي مادي و نه فضيلت هاي غيرمادي شده است .