Abstract:
مقدمه: چارچوب اصلی فعالیت های پزشک خانواده سلامت محوری بوده و هدف کلی آن حفظ و ارتقای سلامت جامعه است. به طورکلی، سلامت برمبنای وضعیت ژنتیکی و عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی تعیین می شود؛ اما درمقابل، بر توسعه جامعه و مولفه های مرتبط با آن، ازجمله فرهنگ و اقتصاد و آموزش نیز تاثیرگذار است. لذا انتظار می رود که پیامد ها و نتایج برنامه، نقش مهمی بر متغیر های اقتصادی و فرهنگی و آموزشی جامعه داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی نقش برنامه در آموزش و اقتصاد و مسائل اجتماعی جمعیت تحت پوشش، از دیدگاه مدیران و تصمیم گیران و مردم انجام شد. روش: این مطالعه پژوهشی کیفی است که با رویکرد تحلیل محتوا در سه دانشگاه علوم پزشکی منتخب، براساس نظرسنجی از افراد کلیدی صاحب نظر انجام شد. به طورکلی، ۱۲ بحث گروهی با مردم (۶۰ نفر)، ۶ بحث گروهی با پزشکان خانواده (۳۴ نفر)، ۱۴ مصاحبه فردی با افراد کلیدی غیروابسته به وزارت بهداشت و ۸ مصاحبه با افراد کلیدی وابسته به وزارت بهداشت صورت گرفت. یافته ها: درمجموع، هفت طبقه شامل اهداف برنامه پزشک خانواده، نقش برنامه بر اقتصاد و رفاه جامعه، نقش برنامه در فرهنگ و سبک زندگی شامل تغییر باور ها و فرهنگ، تغذیه سالم، تحصیلات، برنامه پزشک خانواده و تعیین کننده های اجتماعی، برنامه پزشک خانواده و سرمایه اجتماعی شامل عدالت و مشارکت مردم و نهاد ها استخراج شد که در متن به تفصیل شرح داده شده است. بحث: طبق نظر بیشتر شرکت کنندگان، برنامه پزشک خانواده با برخی عوامل اقتصادی و اجتماعی در ارتباط است؛ ولی با فرهنگ و سبک زندگی ارتباط چندانی ندارد. ازنظر شرکت کنندگان، بیشترین نقش برنامه در کاهش هزینه های درمانی و دسترسی آسان به خدمات است و ازاین طریق، موجبات بهبود کیفیت زندگی و رفاه افراد جامعه را فراهم کرده است.
Machine summary:
برخـی مطالعات نیز ضعف ها و قوت ها و تهدیدهای پیش روی برنامه را بررسی کرده اند (جنتی و همکاران ؛ مهرالحسنی ، ٢٠١٢؛ وکیلی و همکاران ، ٢٠١٠؛ شـادپور، ١٣٨٥) و مطالعـاتی نیـز توانمندی ها و مهارت های مـورد نیـاز پزشـکان خـانواده را بررسـی کـرده انـد (باصـری و همکاران ، ٢٠١٠)؛ اما تابه حال ، مطالعه ای که تأثیر برنامة پزشک خانواده را به عنـوان برنامـة سلامت از نظر اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی بررسی کند، انجام نشده است .
١- اهداف برنامة پزشک خانواده از دید شرکت کنندگان از دید افراد کلیدی وابسته به وزارت بهداشت ، هدف از برنامة پزشـک خـانواده ، برقـراری عدالت در سلامت ، دسترسی به خدمات بهداشتی و درمـانی ، بهبـود سیـستم ارجـاع بـرای افزایش رفاه و کاهش هزینـه هـا، ارتقـای بهداشـت و درمـان در حـد مطلـوب در نـواحی روستایی از طریق تیم سلامت ، ارائة خدمات بهداشـتی بـرای افـراد کـم درآمـد روسـتایی ، یکسان کردن سیستم ارجاع و فعال سـازی مراکـز بهداشـتی و درمـانی بـرای جلـوگیری از مراجعة روستائیان به شهر، برقراری عدالت و امکان اسـتفاده از خـدمات بـه طـور یکـسان تعریف شد.
از نظر مـسئولان سـتادی ، اهـداف اولیـه و بلندمـدت برنامـة پزشـک خـانواده کـاهش هزینه های مراجعه به متخصص و خدمات بیمارستانی به علت برخورداری مـردم روسـتا از بیمه های روستایی و کاهش پرداخت پول از جیب مردم بوده است ؛ اما افراد شرکت کننـده معتقد بودند برنامه در زمینة اقتصادی ضعف فنی دارد و این را ناشی از تعداد کـم مطلعـان اقتصاد بهداشت در کشور می دانستند.
African Journal of Primary Health Care Family Medicine, 2(1),3.