Abstract:
ویلیام لین کریگ نوع جدیدی از براهین کیهان شناسی را احیا کرده که به برهان کیهان شناسی کلامی مشهور شده است؛ در این برهان، آغاز زمانی (حدوث) جهان، نشانه معلولیت و در نتیجه، اثبات کننده وجود علتی فراطبیعی برای جهان قلمداد می شود. کریگ برای اثبات مقدمه اصلی برهان خویش (حدوث عالم)، به دو دلیل فلسفی و دو تایید علمی تمسک جسته است. از سوی دیگر، اثبات حرکت جوهری عالم طبیعت در حکمت متعالیه، حرکت عمومی و لاینقطع هر موجود طبیعی را نشان می دهد؛ به نظر می رسد همین مطلب، نشان دهنده معلولیت طبیعت بوده و می توان با استناد به آن، وجود علتی فراطبیعی را برای طبیعت اثبات کرد. در این مقاله، از یک طرف، برهان کریگ و ادله فلسفی آن تقریر خواهد شد. سپس از منظر حکمت متعالیه تحلیل و ارزیابی می شود؛ و از طرف دیگر، با استفاده از حرکت جوهری، دلیلی در جهت تقویت این برهان اقامه می شود.
Machine summary:
بررسی برهان کیهانشناسی کلامی از منظر حکمت متعالیه روزبه زارع 1 چکیده ویلیام لین کریگ نوع جدیدی از براهین کیهانشناسی را احیا کرده که به برهان کیهانشناسی کلامی مشهور شده است؛ در این برهان، آغاز زمانی (حدوث) جهان، نشانة معلولیت و در نتیجه، اثباتکنندة وجود علتی فراطبیعی برای جهان قلمداد میشود.
در توضیح مطلب او باید گفت که اگر موجودی سابقة عدم و نیستی داشته باشد، قطعا وجود برای او ضروری نبوده است چراکه اگر چنین میبود، لازم بود که آن شیء، همواره موجود باشد و سابقة عدم نداشته باشد؛ بنابراین، حدوث، نشانة ضرورینبودن وجود است؛ چنین ادعایی، مورد پذیرش قائلین هر سه قول ذکرشده در باب مناط احتیاج به علت نیز است.
به عبارت دیگر، کریگ فقط از این گزاره استفاده کرده که «هر حادثی، معلول است» و مسئله را به صورت شرط لازم و کافی، که همچنین مستلزم التزام به گزارة «هر معلولی، حادث است» نیز است، مطرح نکرده است؛ یا به تعبیر دیگر، حدوث را واسطه در اثبات معلولیت قرار داده است.
اشاره شد که کریگ خودش این استدلال را به این صورت سامان نداده بلکه چنین استدلالی از میان مطالب او قابل بازسازی است؛ بنابراین، او صحت هر یک از این مقدمات را جداگانه بررسی نکرده است؛ با این حال آنچه از مطالب او در حمایت از هر یک از مقدمات میتوان بهدست آورد، از این قرار است: کریگ اعتبار هر دو اصل را شهودی میداند؛ همچنین اضافه میکند که هر دوی آنها برای هر مجموعة متناهی معتبرند (ibid: 23, 24).