Abstract:
تاریخ تلاش های غربیان برای شناخت اسلام و سیره پیامبر(ص) به سده نهم میلادی باز می گردد. اما پژوهش های جدی آن ها که در بستره مطالعات آکادمیک و علمی صورت گرفت، از نیمه دوم سده نوزدهم میلادی آغاز شد. از همان ابتدا دو رویکرد معارض در مقابل هم شکل گرفته و تا زمان حاضر نیز ادامه پیدا کرده است: 1. رویکرد افراطی مستشرقانی که با سردمداری لامنس و کایتانی، به کلی نافی ارزشمندی میراث تاریخی و حدیثی اسلامی در بررسی تاریخ قرآن، سیره و صدر اسلام بوده اند و2. رویکرد معتدلانه افرادی چون نولدکه و بکر که در کنار اذعان به وجود هسته حقیقی و تاریخی موجود در این روایات، هم خود را بر زدودن حواشی غیر قابل اعتنا از این منابع مصروف داشتند. این دو جریان با حضور اسلام پژوهان سرشناسی چون گلدتسیهر، شاخت و مونتگمری وات به دهه های پایانی سده بیستم رسید. در این دوره مکتب سیره پژوهی «شکاکیت افراطی» توسط آراء ونزبرو بسط یافت و در آستانه سده بیست و یک میلادی، پژوهش مشترک کرون و کوک آن را به اوج خود رساند. در سویه مقابل افرادی همچون وات، سرجنت و قسطر به دنبال شناخت سازوکاری معتدل و علمی برای تمییز هسته اصلی و تاریخی روایات سیره نبوی بودند. هریک از این پژوهشگران، تحلیل خاصی از روند تحریف، تلخیص یا تبدیل روایات سیره نبوی را مطرح کردند و ساز وکار مختص به خود را درباب تمیز مجعولات از حقایق تاریخی ارائه کردند. اگرچه دستاوردهای باستان شناسی جدید، - نظیر یافته های صحرای نگب در جنوب فلسطین- بسیاری از مدعیات شکاکان افراطی را باطل کرده، اما هم اکنون نیز مطالعات سیره پژوهی در غرب را می توان به دو گروه عمده سنت گرایان خوش بین به سیره نبوی و شکاکان قائل به عدم وجود هسته تاریخی برای روایات سیره نبوی تقسیم کرد. هدف این مقاله، علاوه بر ارائه گزارشی دقیق و جامع از روند شکل گیری و تثبیت آراء این دو مکتب پژوهشی معارض، ارائه تحلیل و داوری علمی نسبت به مواضع و روش شناسی این دو مکتب است
Machine summary:
یکی از سؤالات اصـلی محققـان غربی از دیرباز تا هم اکنون این بوده است که تا چه حدی می توان به خود منابع اسلامی در مسیر شناخت تاریخ اسلام و یا احادیث سیرة نبوی معتقد بود؟ و تا چه میزان ایـن احادیـث و روایـات ، 1 منعکس کنندة حقایق واقعی رخ داده در تاریخ اسلام هستند؟ این مقاله برآن است تا ضمن مروری بر مطالعات نوین اسلام شناسان غربی درباب سیرة نبـوی که بر مبنای رویکردهای متعدد و روش های گوناگون آن ها تدوین شده است ، پرتویی جدیـد بـه سیر تطور فکری سیره پژوهان غربی بیفکند و در ادامه با تبیین دقیق آراء مختلـف ایشـان ، زمینـۀ مناسب برای شناخت و نقد آنرا فراهم آورد.
١. مکاتب عمده خاورشناسان در مطالعات سیرة نبوی مطالعات غربیان که تحت تأثیر نوع مواجهۀ آن ها با مشکلات منابع اسلامی و غیر آن متغیر است 1 Harald Motzki,"The Question of the Authenicty of Muslim Traditions Reconsidered: A Review Article" in Method and Theory in the study of Islmic Origins, pp.
4 Albrecht Noth(1964), The Early Arabic Historical Tradition: A source-Critical Study, Darwin Press, Princeton 1994 Heiliger Krieg und heiliger Kampf in Islam und Christentum, Bonn.
259-290;idem, The Development of Exegesis in Early Islam: The Authenticity of MuslimLiterature from the Formative Period, Richmond, Surrey: Curzon(2000); Harald Motzki, "The Question of the Authenicty of Muslim Traditions Reconsidered: A Review Article" in in Method and Theory in the study of Islmic Origins, pp.