Abstract:
دانش سیره نگاری به دلیل آن که برای مسلمانان اهمیت بسیاری یافت، توجه همه گروه ها و شخصیت ها را به خود جلب کرد. در این میان، صحابه رسول خدا(ص) که خود حاضر و ناظر در حوادث دوران رسالت بودند نخستین گروه و مرجعی بودند که به عنوان منبع و ماخذ دریافت آگاهی های مربوط به این دوره، مورد توجه قرار گرفتند. اما بدیهی بود که همه آنان در یک رتبه نبودند و برخی از آنان در این زمینه برتری داشتند. با این حال مسائل سیاسی، اجتماعی و فکری جامعه مسلمانان نیز در امر انتقال این آگاهی ها به نسل بعدی موثر افتاد و موضوع اخبار دوران رسالت را با پیچیدگی ها مواجه کرد. در این میان، شخصیت جابر بن عبدالله انصاری از چهره های مشهور صحابه، در این عرصه اهمیت بسیار دارد. هم به لحاظ صحابی بودن و هم حضور فعال در حوادث دوران رسالت و هم دانش وسیع او در عرصه حدیث، فقه، تفسیر و سیرهنبوی و مهم تر توجه خاص اهل بیت(ع) به وی، به دلیل آن که او توفیق درک محضر پنج امام را یافت. همه این ها و عواملی دیگر سبب شده تا جابر در عرصه های مختلف از جمله دانش نبوی از جایگاه ممتازی برخوردار شود و علاوه بر صحابه، بر بسیاری از تابعین نیز تقدم یابد. این مقاله برآن است تا جایگاه او را در دانش سیره نبوی تبیین نماید و به این نتیجه برسد که جابر به عنوان صحابی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) نخستین سیره نگار بوده است
Machine summary:
ک : محمـدبـن احمـدبـن شـاذان قمـی (١٤٠٧ق )، همـان ، ص ٢٥؛ محمـدبـن سـلیمان کـوفی (١٤١٢ق )، مناقـب امیرالمؤمنین (ع )، تحقیق محمد باقر المحمودی ، ج ١، قم : مجمع الثقافه الاسلامیه ، صص ٢١١، ٣٥٩، ٤٧٥؛ محمـد بـن علـی صدوق (١٤١٧ق )، الامالی ، تحقیق مؤسسه البعثه ، قم : مؤسسه البعثه ، ص ١٤٩؛ قاضی نعمان مصری (١٤١٢ق )، شرح الاخبـار فی فضائل الائمه الاطهار، تحقیق سید محمد حسینی جلالی ، ج ١، قم : مؤسسه النشر الاسـلامی ، ص ٤٢٢؛ طوسـی (١٤١٤)، همان ، صص ٧٩، ٢٨٢؛ محمدبن علی عمادالدین طبری (١٤٢٠ق )، بشاره المصطفی لشیعه المرتضـی، تحقیـق جـواد القیـومی الاصفهانی ، قم : مؤسسۀ النشر الاتسلامی ، ص ٤٤؛ عمرو ابن ابی عاصم (١٤١٣ق )، کتاب السنه ، تحقیق محمد ناصرالدین البـانی ، بیروت : المکتب الاسلامی ، ص ٥٩٠.
ک : عبدالرحمان بن یونس (١٤٢١ق )، تاریخ المصریین ، عبدالفتاح فتحی عبدالفتاح ، ج ١، بیروت : دارالکتب العلمیه ، ص ١٥٩؛ ابوبکر احمد ابن ابی خیثمه (١٤٢٤ق )، التاریخ الکبیر، تحقیق صلاح بـن فتحـی هلـل ، ج ٢، قـاهره : الفـاروق الحدیثـه ، ص ١٤٧؛ محمدبن اسماعیل بخاری (١٤٠١ق )، صحیح البخاری، ج ٥، بیروت : صص ١٧٠-١٧١؛ بخاری ، همـان ، ج ٦، صـص ٧٤- ٧٥؛ عمـروبـن ابـی عاصـم (١٤١١ق )، الاوائـل ، تحقیـق محمـود محمـد محمـود حسـن نصـار، بیـروت : دار الجیـل ، ص ٦٧؛ شاذان بن جبرئیل قمی (١٣٨١)، الفضایل ، نجف : مکتبه الحیدریه ، ص ١٣٨؛ ابن شهرآشوب (١٣٧٦ق )، همان ، ج ٢، ص ٢٧٦.