Abstract:
سلسلة کلانتران بهبهان و کهگیلویه، معروف به «میرزایان طباطبائی»، از حکومتهای محلّی فارسند که حدود هفتصد سال بر آن نواحی حکم راندهاند و در وقایع مهم تاریخی این سامان نقشآفرین بودهاند؛ البته اطلاعات مبسوط ما دربارة این خاندان فقط از روزگار پایان صفویه تا پایان قاجاریه را در بر میگیرد؛ و پیرامون همین محدودة تاریخی نیز تحقیق بایستهای صورت نگرفته است و علاوه بر اینکه ترتیب تاریخی حکام این سلسله بر محققان پوشیده مانده، مکررا برخی وقایع تاریخی مربوط به یک حاکم از این خاندان را به دیگری نسبت دادهاند و مورّخ نامداری مانند میرزا حسن فسائی نیز از این خطا برکنار نمانده است. نویسنده در مقالة حاضر کوشیده ضمن گزارش مختصری از حکّام این خاندان و وقایع مهم روزگارشان، ترتیب تاریخی آنها را روشن کند و حلقات این زنجیرة تاریخی را بهدرستی کنار هم نهد.
The Kalantaran Dynasty of Behbahan and Kohgiluye, known as “Mirzayan-e Tabatabaie” was one of Fars' local governments which ruled for seven centuries and had great roles in outstanding historical events of the region, although our information about this dynasty includes the period of the late Safavids up to the late Qajars. However, researchers have not yet researched effectively on this historical matter and the chronology of the dynasty is not clear. Some historical events which occurred in the period of one ruler have repeatedly related to another one from different family. Even the famous historian such as Mirza Hassan Fasaie cannot be considered as an exception. In the present essay, the author tries to propound a brief report of the dynasty’s rulers and important events on this period. He is going to arrange the pieces of this historical puzzle chronologically.
T
Machine summary:
سلسلۀ کلانتران بهبهان 1 سيد محمد طباطبائي بهبهاني (منصور) استاديار گروه زبان و ادب فارسي دانشگاه تهران (از ص ٣٥ تا ٥٤) تاريخ دريافت مقاله :٩١/١٠/٢٠ تاريخ پذيرش قطعي: ٢/١٩ /٩٢ چکيده سلسلۀ کلانتران بهبهان و کهگيلويه ، معروف به «ميرزايان طباطبائي»، از حکومت هاي محلي فارسند که حدود هفتصد سال بر آن نواحي حکم رانده اند و در وقايع مهم تاريخي اين سامان نقش آفرين بـوده انـد؛ البته اطلاعات مبسوط ما دربارة اين خاندان فقـط از روزگـار پايـان صـفويه تـا پايـان قاجاريـه را در بـر مي گيرد؛ و پيرامون همين محدودة تاريخي نيز تحقيق بايسته اي صورت نگرفته است و عـلاوه بـر اينکـه ترتيب تاريخي حکام اين سلسله بر محققان پوشيده مانده ، مکررا برخي وقايع تـاريخي مربـوط بـه يـک حاکم از اين خاندان را به ديگري نسبت داده اند و مورخ نامداري مانند ميرزا حسن فسائي نيز از اين خطا برکنار نمانده است .
امـا منصـب کلانتـري؛ کلانتري و حکومت نواحي کهگيلويه با مرکزيـت بهبهـان از روزگـار ايلخانـان مغـول تـا انقراض قاجاريه نزديک هفتصد سال به دست تيره اي از سادات طباطبـائي بهبهـان بـوده که به نام «ميرزايان » شناخته شده اند؛ چنانکه نويسندة رسالۀ موزونان ولايـت کهگيلويـه گويد: «هميشه کلانتري قصبه مزبور به موجب احکام مطاعه از ملوک تيموريه ، ثم بايندريه ، ثم صفويه بـه ايشـان مفوض و مرجوع بوده ؛ حال ، مستمر است (تذکرة نصرآبادي، کتابخانۀ مرکزي دانشگاه تهران نسـخۀ خطـي، شـمارة ٣٣٤٢)».