Abstract:
داستانهای دده قورقود را میتوان بخشی از یادداشتهای تاریخی ـ فرهنگی شاخهای از اقوام بزرگ ترک (قبایل اوغوز) دانست. این داستانها انعکاسی از شرایط اجتماعی جامعهای است که به جهت حاکمیت «سنت» بر مناسبات اجتماعی، در ردیف اجتماعات ابتدایی با همبستگی مکانیکی و به تعبیر دیگر، جز اجتماعی با «اراده طبیعی» است. داستانهای دده قورقود در خود مضامین و مفاهیمی دارد که میتوان آنها را بخشی از حلقههای فرهنگ مشترک و جهانی انسان قلمداد کرد. مطالعه جامعهشناختی داستانهای کتاب دده قورقود ضمن آنکه نوع سازمان اجتماعی قبایل اوغوز را مینمایاند، ما را با ریشههای تاریخی ـ اجتماعی ساختارهای فکری یعنی، باورها، اعتقادات، ارزشها و شیوههای رفتار عرفی و غیر عرفی( دنیوی و دینی) ترکان ـ بخشی از جامعه انسان جهانی ـ آشنا میکند. در این مقاله، در کنار شناخت ساخت اجتماعی قبایل اوغوز، وضعیت فرهنگی، پویایی و ایستایی آن؛ نوع روابط خویشاوندی و حاکمیت سنت پیرسالاری؛ قوممداری و برخی دیگر از پدیدههای اجتماعی موجود در اجتماع قبایلی اوغوز، بینشی حاصل میشود.
Dada Gorgood stories can be considered as parts of cultural history of the great tribes، Turks (Oghooz). These stories generally reflects the social situation of society in which as the result of tradition dominance on social affairs، it is located among the Primitive societies with mechanical solidarity and in other words، among the communities with the natural will Government. Dada Gorgood stories include some meanings and concepts which can be used as part of the same universal cultural circles. Sociological study of Dada Gorgood stories in this book not only shows the type of social institutions in Oghooz tribes but also makes us familiar with social- historical roots of though structures (believes، values and common and uncommon behaviors) of Turks as a part of human society in the world. In this paper، along with being familiar with social structure of Oghooz tribes in comparison with cultural and dynamic or static situation ، the relative view about the relative relations and dominance of old democracy، ethnocentrism، and other social phenomena in Oghooz tribes has been studied.
Machine summary:
در اين مقاله سعي برآن است تا از سويي با نفوذ در لايه هاي مفاهيم داستاني و تأمل در مضامين نهفتۀ آنها، شکل ساختاري جامعه اي که داستان ها روايت گر بخشي از مناسبات اجتماعي، ارزش ها و شيوه هاي رفتاري (هنجارهاي) پيشين آن هستند(ترکان اوغوز و به ويژه مردمان آذربايجان )، مورد بررسي و مداقه قرار گرفته و به تعبيري به شناخت چرايي و چيستي کنش کنشگران و ساختارهاي معنايي پنهان پشت پديده هاي انساني و اجتماعي آن پرداخته شود، و از سوي ديگر، سعي ميشود تا با انطباق شرايط اجتماعي جوامع ابتدايي بر قبايل اوغوز و بررسي ويژگيها و نمودهاي برجستۀ اين گونه جوامع ـ چه از لحاظ فرهنگي و چه از نظر مناسبات و حتي تصورات اجتماعي ـ به تبيين و تشريح برخي از اين نمودها در نزد اين قبايل پرداخته شود.
اگر در تحليل جامعه شناختي داستان هاي دده قورقود، آنها را محصول آفرينش ادبي جامعه اي ساده ، ابتدايي و نانويسا معرفي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Folklore 2 Socialization کرده اند، صرفا به منظور تفکيک گذاري و ايجاد تمايز ميان قبايل اوغوز به عنوان مبدأ شکل گيري داستان ها با جوامع پيچيده و صنعتي معاصر است که به هرحال چه به لحاظ تاريخي و چه به لحاظ نوع سازمان اجتماعي و نهادهاي مستقر در آنها، تفاوت هاي ماهوي فاحشي ميان اين دو نوع جامعه وجود دارد.