Abstract:
گرایش های مذهبی، تاثیر شگرفی بر متون فرهنگی- ادبی ملت ها نهاده و مینهد. در محدوده ی زبان پارسی نیـز مـیتوان برخی از این تاثیرات را مشاهده کرد. تغییر گرایش مذهبی ایرانیان ، از مذهب تسنن به تشیع ، تغییرات عمده ای را در متون ادبی بر جای نهاد؛ از جمله سمبل عدل که تا پیش از عهد صفویه به خلیفه ی دوم ، عمربن خطاب ، اختصاص داشت ، به علیبن ابیطالب (ع ) منتقل شد. نهج البلاغه ، اثر ارزشمند امام علی(ع )، تاثیر عمده ای بر این تغییر نگرش داشته است ؛ چرا که نمود عدالت آن حضرت را بیش از هر جا میتوان در این کتاب ملاحظه نمود. برقراری عدل و رعایت انصاف ، در تمام ابعاد اندیشه ایشان قابل مشاهده است . حقیقتی که بر انتساب عدل به این امام بزرگوار، صحه میگذارد.
Machine summary:
"سخاوت عــلی را گــوی تـا فـرمـان بــری را ببــخشد در نــمـاز انـگشـــتـــری را (عطار، اسرار: ١٥) شــــامگاهان وقــت افطـــار عــلـی ســائـلی آمـــد بــه دربــــار عــلــی شـــد پــذیـرا حـیدر آن دل ریـش را کـرد اعــطایـش غــذای خـویـــش را (مردانی،١٣٧٤: ٢١٧) گاه نیز شاهد وصف سجایای اخلاقی بیشمار آن بزرگوار در طول چندین بیت هستیم ؛ آن گونه کـه در این ابیات از سنایی مشهود است : آن ز فــضـل آفـت ســرای فـضـول آن علمــدار و علــم دار رســول آن ســـرافـیل سـرفـــراز از عــلـم ملک الـموت دیــو آز از حــلــم آنــکه در شــرع تـاج دیـن او بـــود و آنـکه تـاراج کفر و کین او بـود حــکم تسـلـیم را خـلـیـل بــشـرط درگـه شـرع را وکیــل بـشــرط نـشـــنیده ز مـصــطفی تـأویــــل گشتـه مـکشـوف بـر دلش تنزیل (سنایی، ١٣٨٣: ٢٤٥) همان گونه که ملاحظه میشـود، اشـاره ای بـه برجسـته تـرین خصوصـیت ایشـان ؛ بـه ویـژه در دوره ی زمامداری نشده است ؛ البته شایان ذکر است که در سده های اخیر؛ به ویژه با روی کار آمدن حکومت شیعی مذهب صفوی، مجالی برای زدودن باورهای تحمیلی و کشف حقایق تـاریخی؛ از جملـه بازیافـت شـواهد دلالت کننده بر عدالت ورزی امام علی(ع )، فراهم آمد."