Abstract:
این بررسی سعی دارد با الهام از نظریه ساختاربندی ) به مطالعه روشنفکری
دینی و نمونه ی مهندس مهدی بازرگان بپردازد. روشنفکران دینی به عنوان یکی از جریانهای فکری ایران
معاصر علاوه بر اینکه خود محصول شرایط جامعه در حال گذار هستند با اندیشه و عمل خود در شکل دهی به
ذهنیت و نهادها و روابط سیاسی نیز نقش ایفا نمودند با توجه به اینکه روشنفکران نسلهای پیشین در ساحت
اندیشه و عمل به انسجامی دست نیافتند. نیروهای ظهور یافتند که بعدها به روشنفکران دینی معروف شدند
آنان مدعی سنتز جدیدی ازتلفیق سنت و مدرنیته بودند و از آنجایی که جهان سنتی و مدرن به شکلی که وجود
داشت ارضای شان نمیکرد.باگزینش گری در پی بنیانگذاری جامعه و سیاستی آرمانی بر اساس مولفههای
دینی و مدرن بر آمدند و بدین ترتیب» کنش آنان بر تحولات سیاسی چند دهه اخیر ایران تاثیر مهمی بر جای
گذارده است.
Machine summary:
روشنفکران دینی که وجه تسمیه خود را در نیمه اول ١٣٦٠مییابد؛ در عین وجوه مشترک تفاوت های را نیز با هم دارند از آنجا که امکان بررسی همه آن در این مقال وجود ندارد آثار یکی از برجسته ترین اشخاص این سنت فکری، یعنی مهدی بازرگان مورد بررسی قرار میگیرد و با توجه به دوره میانی حیات وی سعی دارد به این سوال پاسخ دهد که آیا اندیشه های وی ظرفیت شکل دهی نهادهای منسجم سیاسی را دارد؟ روش شناسی: نظریه ساختاربندی گیدنز (Structuration Teory) تلاش محققین علوم اجتماعی در جهت فهم و شناخت علل یا تبیین و تعریف چرایی و چگونگی رخدادها و پدیده های اجتماعی و سیاسی، مجموعه گسترده ای از نظریات علوم اجتماعی را پدید آورده است که با مفروضات فلسفی و هستی شناسی (Ontology) و معرفت شناسی (Epistemology) خود در پی شناخت ماهیت جهان اجتماعی و تبیین فرایندهای اجتماعی و سیاسی بوده اند و بر اساس روش شناسی خاص خود، رهیافت خاصی را اتخاذ مینمایند، تا پاسخی برای شناخت پدیده های اجتماعی و سیاسی ارائه نمایند.
اگر بپذیریم که روشنفکری دینی به عنوان نمونه ای از روشنفکران جهان سومی است ، باید این نکته را هم پذیرفت که آنها ٤٨ فصلنامه تخصصی علوم سیاسی/ شماره دهم محصول شرایط در حال گذار هستند و در ارتباط با فضای سیاسی و اجتماعی معنا یافته و با تحول شرایط ساختاری و ذهنی جامعه ، متحول میشوند و با رخدادهای سیاسی پیوند خورده و هویت مییابند، لذا اگر چه ما با عنوانی به نام «روشنفکری دینی» روبرو هستیم که مشترکات زیادی با هم دارند، اما در واقع آنان جریانی چند پاره هستند و میتوانند با توجه به شرایط زمانی و مکانی مولفه های متفاوتی را طرح کنند.