Abstract:
زن روی دیگر سکه انسان است؛ رکن خانه هستی و هموارکننده راه زندگی است. انعکاس تصورات و باورهای اجتماعی گذشته پیرامون زن در برخی از آثار ادبی و اشعار شاعران بزرگ در عرصه‌های ادبیات فارسی و عربی نقش محوری و تعیین‌کننده‌ای داشته است. تا آنجا که این شاعران بسیاری از مکنونات و منویات خود را از راه عشق به زن بیان می‌کرده‌اند، و بر مسائل معنوی زنان مانند تعلیم و تربیت، آزادی، فضل، قناعت، پرهیزگاری و پاکی، هنر و عرفان و... تأکید بسیاری دارند. این تأکید حاصل تمایز دیدگاه‌های ادیبان فارسی و عربی معاصر به زن با دیگر دوره‌هاست و نتیجه‌اش در بسیاری مسائل معنوی، انسانی و اجتماعی نمایان است. چنانکه در پاره‌ای موارد، زنان شاعر، زبانی مردانه، تقلیدی و فاقد تشخیص را برای خود برگزیده‌اند. در مقاله حاضر تلاش می‌شود دیدگاه‌های شاعران و اندیشمندان بزرگ معاصر فارسی و تازی در مورد زن بررسی شود.
Machine summary:
ادبیات تطبیقی، شعر معاصر فارسی، شعر معاصر تازی، زن مقدمه نگاهی که جامعه در طول تاریخ به زن داشته، نگاه مثبت و قابل دفاعی نبوده است، با آنکه قرآن با کمال صراحت در آیات متعددی می‌فرماید که زنان را از جنس مردان و از سرشتی نظیر سرشت مردان آفریدیم؛ ولی نگاه عمومی به زنان نگاهی از سر تحقیر و توهین به آنان بوده است.
مسلما در طول تاریخ ایران تا عصر مشروطیت زنان با ذوق و هنرمند کم نبودند، اما تعداد اندکی از آنان مجال یافته‌اند تا محصول ذوق و هنر خود را در دواوین شعر به یادگار بگذارند؛ اما مضامین اشعار اینان نیز مفاهیم درونی و انتزاعی است؛ چون عشق و عرفان و اخلاق حداقل به صورت مستقیم و گسترده به طرح موضوعات اجتماعی و فرهنگی مانند دفاع از حقوق زنان نپرداخته‌اند.
واژه «زن» در ادب فارسی همیشه به معنی واقعی آن یعنی انسانی مقابل مرد نبوده است، بلکه بسیاری اوقات این واژه هم‌چون رمزی برای بیان مفاهیم قدسی یا شیطانی به کار رفته، و کاربرد آن نمادین و سمبولیک شده است.
گرچه تعداد شاعران زن نسبت به مرد کم است، اما به هر حال تاریخ فارسی از وجود آنان خالی نیست، و در هر زمان علی‌رغم محدودیت‌ها و مشکلات خانوادگی و اجتماعی که بر سر راه زنان بوده است، ستاره‌ای از میان ابرهای متراکم جهل و تعصب درخشیده و آسمان بیکران شعر و سخن پارسی را به وجود خویش درخشان ساخته است.
محمد اسحاق پژوهشگر هندی اعتقاد دارد که تحول و نوگرایی در ایران باعث تغییر وضع زنان شد، و آن‌ها توانستند در زمینه‌های گوناگون از جمله شعر فعالیت کنند که در این میان پروین اعتصامی سرشناس‌ترین آن‌هاست.
(
, 
, 
)
