Abstract:
تشخیص سبب در حادثه، پیچیدهترین و فنیترین بخش حقوق مسئولیت مدنی است. در وقوع یک خسارت، عوامل زیادی دخالت دارند که فقدان هر کدام میتواند مانع تحقق حادثه شود. با این وصف، آیا همه این عوامل سبب حادثهاند یا باید انتخاب کرد؟ نفوذ تفکرات فلسفی در اندیشه حقوقی موجب شد تا در یک دورهای، نظریه برابری شرایط و اسباب به وجود آید، اما طولی نکشید که اشکالات این نظریه آشکار شد و انتقادات وارده بر آن، طیف وسیعی از دیگر نظریات را به همراه آورد که با همه اختلافات، در یک نقطه مشترک بودند و آن «انتخاب یک یا چند عامل به عنوان سبب زیان وارد شده بود». مقصود از نگارش این نوشته بازبینی تطبیقی نظریات گفته شده و نقش آنها در یاری دادرس در انتساب مسئولیت است. در واقع همه سوالات را نمیتوان با نگرش یکسانی پاسخ داد و هر کدام از نظریات در حل و فصل مرافعات بخشی از حقیقت است. از همین رو در تعیین و تشخیص مسئول، باید از همه دیدگاهها کمک خواست و نباید دنبال قاعده کلی بود. نظریات مربوط به سبب نزدیک، سبب متناسب و سبب مقدم در تأثیر، هر کدام به فراخور شرایط میتواند در رسیدن به عدالت قضایی، به دادرس کمک کند.
Machine summary:
"١ـطرح مسئله تعیین رابطه سبیت اغلب با دو مشکل مواجه است : از یک طرف به ندرت اتفاق می افتد که حادثه یک سبب داشته باشد و معمولا حادثه را عوامل متعددی ایجاد می کنند، با این وصف ، آیا تمام این عوامل بایستی به عنوان علت های حادثه شمرده شوند و همه نیز پاسخگو و مسئول باشند؟ از سوی دیگر، اغلب اوقات یک حادثه به حادثه دیگر منجر است و حادثه دیگر نیز منجر به حادثه سوم و همین طور ممکن است که حوادث به همدیگر متصل باشند، آیا حادثه اول سبب تمام حوادث بعدی است ؟ قطعا همیشه چنین نیست ، اما زنجیره علت ها را چگونه باید قطع کرد و کدام را باید مسئول دانست ؟ Mazeaud Lecons de droit) (٦٥٧.
هرگاه در شرایط عادی ، کسی که دچار زخمی شده است که نوعا کشنده نیست ، اما سرمای عادی زمستان از یک طرف و فقدان تجهیزات درمانگاه موجب ورود ضرری شده است که در صورت نبود شرایط گفته شده ، اتفاق نمی افتاد، چرا باید مرتکب اولیه با این وصف مسئول باشد و برعکس در شرایطی که زخم وارد شده کشنده است ، تنها به دلیل وقوع زلزله ، رابطه سببیت را بین فعل مرتکب و زیان وارد شده را کاملا قطع شده بدانیم ؟ و یا در فرضی که شخصی به شدت مسموم شده است و در حال مرگ است و دیگری به وی شلیک می کند، چگونه می توان دخالت مرتکب را فراموش کرد در هر حال با توجه به توضیحاتی که گذشت ، نقدهای وارد شده چندان قوی نیست که اساس نظریه را زیر سوال ببرد."