Abstract:
نظریة «انتصاب» بر آن است که در زمان غیبت، فقهای عادل جامعالشرایط به صورت عام از سوی خدا و بهواسطة ائمه(، به ولایت مسلمین منصوب و مشروعیت یافتهاند. از جمله مهمترین ادله عقلی و نقلی نظریة انتصاب، قاعدة لطف و مقبوله عمربن حنظله میباشد. از نظر علامه نائینی ، حکومت مشروطه در زمان ائمه(، همان حکومت معصومان( است و در زمان غیبت، براساس نیابت عامه فقها به آنها واگذار شده است؛ چراکه مشروعیت حکومت کلا از سوی شارع و به وسیله نصب است. بنابراین، علامه نائینی براساس پذیرش صریح مقبوله عمربن حنظله، قائل به ولایت انتصابی فقها در عصر غیبت میباشد. اما از آنجا که وی بهدست گرفتن حکومت توسط فقها را در شرایط زمان خود غیرممکن میداند، قائل به مشروطیت عرفی میشود که البته آن هم باید با اذن و تصویب فقها باشد، وگرنه مشروعیت ندارد.
Machine summary:
"آنگاه با نقد و بررسی پاسخ آیتالله نایینی و جمعی دیگر از فقها، در پاسخ از این اشکال مبنی بر اینکه دستور کندن درخت بهخاطر ولایت عامه و اختصاصی پیامبر( بر مال و جان همه افراد، میفرمایند: ازآنجاکه مسئله حفظ نظم عمومی و امر حکومتی در میان بود آن حضرت با ولایت حکومتی دخالت کردند و این ولایت مخصوص حضرت رسول( و ائمه معصومین( نیست، بلکه فقیهی را که فقها برای تصدی امور حکومتی برگزیدهاند نیز دارای این حکومت است (سیستانی، 1414ق، ص 204ـ205).
آیتالله سیستانی بحث ولایت فقیه را در ابواب مختلف فقهی مطرح و برخلاف استادشان، به ولایت انتصابی فقیه در فتوا، قضاء و بسیاری از موارد دیگر و تولی و تصدی امور عمومی امت اسلامی که حفظ نظام متوقف بر آن است، اعتقاد دارند و از راه روایات و دلیل حسبه ولایت را بهعنوان منصبی برای فقها به نیابت از ائمه معصومین( در این امور اثبات میکند.
آیتالله سیستانی در توجیه دستور پیامبر اکرم( به کندن درخت خرمای سمرة و استناد به قاعدة لاضرر و لاضرار و در نقد نظر آیتالله نایینی و جمعی دیگر از فقها، در پاسخ از این اشکال مبنی بر اینکه دستور کندن درخت به خاطر ولایت عامه حضرت پیامبر( بر مال و جان همه افراد است، فرمودند: «مسئله حفظ نظم عمومی و امر حکومتی است و ولایت حکومتی مخصوص معصومین نیست، بلکه فقیهی را که فقها برای تصدی امور حکومتی برگزیدند نیز دارای این حکومت است» (سیستانی، 1414ق، ص 205)."