Abstract:
امروزه توانمندی، توسعه و استقلال واقعی کشورها، به میزان زیادی به توانایی آنها در تولید و انتشار علم مرتبط است. هدف از این پژوهش، ارزیابی کارایی نسبی عملکرد تحقیق و توسعۀ ایران در مقایسه با کشورهای منطقه با استفاده از سازوکار ترکیبی تحلیل پوششی دادهها و تاپسیس است. بدین منظور، فعالیتهای تحقیق و توسعۀ چهارده کشور منطقه گردآوری شد. در این راستا برای ارزیابی کارایی نسبی این فعالیتها از ورودیهایی چون، تعداد ثبت نام در رشتههای علوم و مهندسی، تعداد محققان تحقیق و توسعه و هزینۀ تحقیق و توسعه استفاده شد و خروجیهای آن نیز، تعداد مقالههای علمی و مهندسی، پتنتهای دریافتی بینالمللی و صادرات فناوری پیشرفته مد نظر قرار گرفت. برای محاسبۀ کارایی کشورها، با در نظر گرفتن تمام حالات ممکن، از 49 ترکیب مختلف ورودیها و خروجیها، استفاده شد و نتایج کارایی با روش DEA بهدست آمد. در پایان از روش تاپسیس برای رتبهبندی کامل نتایج استفاده شد. نتایج رتبهبندی نشان میدهد که لبنان و قرقیزستان، بهترتیب بهترین عملکرد و ضعیفترین عملکرد را در مجموع ترکیبات متفاوت ورودیها و خروجیها در بین کشورهای منتخب دارند. از نتایج قابل تأمل این پژوهش، جایگاه نامناسب بخش تحقیق و توسعۀ ایران در بین کشورهای منتخب است که در میان 14 کشور مطالعهشده، در رتبۀ سیزدهم قرار دارد.
Today, capacity, development, and real independence of countries largely are linked with the ability to produce and publication of science. Purpose of this research is evaluation of the relative performance of research and development performance of Iran in compared with the region's countries by combined approach of DEA/TOPSIS. To this end, research and development activities of fourteen countries from the region's countries was extracted. In this regard, to assess the relative efficiency of region's countries, from inputs such as: enrollment rates in the sciences and engineering, researchers of research and development, R&D spending and output, such as: the number of engineering and scientific articles, patents and exports received the international advanced technology was used. For performance evaluation of countries, from 49 different combinations of inputs and outputs be used. Finally, TOPSIS technique was used as a mechanism for complete rating. Results show that Lebanon have best performance and Kyrgyzstan had weakest performance from different combinations of inputs and outputs. From notable results was that Iran has the poor performance and among the 14 studied countries is ranked thirteenth.
Machine summary:
پيشينة تجربي پژوهش تاکنون سيستم هاي ارزيابي عملکرد متفاوتي براي ارزيابي عملکرد R&D سازمان هـا و کشـورها توسعه داده شده است ؛ ازجمله اين سيستم ها، مي توان به کارت امتيـازي متـوازن و DEA اشـاره کرد که به ترتيب به صورت کيفي و کمي با در نظر گـرفتن معيارهـايي ، فراينـد ارزيـابي را انجـام مي دهند.
استفاده از روش هاي پارامتريک که مبتنـي بـر تـابع توليد هستند يا روش هايي که تحليل هاي تک ورودي انجام مي دهند، کار را مشکل مـي کنـد، امـا مدل DEA به دليل وجود ورودي ها و خروجي هاي چندگانـه و تناسـب آن بـراي بررسـي روابـط غيرخطي در تحليل ها (چانگ ، لين ، کائو و ليو، ٢٠١١)، ابـزاري قدرتمنـد بـراي ارزيـابي عملکـرد R&D سازمان ها و کشورها محسوب مي شود؛ لذا در پژوهش حاضر از اين رويکرد براي ارزيـابي عملکرد تحقيق و توسعة کشورهاي منطقه استفاده شده است .
با توجه بـه اينکـه عملکرد بخش R&D ايران در بين ٤٩ ترکيب مختلف از ورودي ها و خروجي هـا، نتواسـته اسـت نمرات کارايي مناسبي به دست آورد، باعث شده است که در رتبـه بنـدي نهـايي جايگـاه مناسـبي نداشته باشد.
مزيت اين پژوهش درمقايسه با ساير مطالعات پيشين که در حـوزة کاربرد روش DEA در ارزيابي عملکرد بخـش R&D انجـام گرفتـه ، در نظـر گـرفتن ترکيبـات متفاوت ورودي ها و خروجي ها براي کشورها است که ايـن حالـت باعـث شـد همـة کشـورها بـا ترکيبات گوناگون به طور برابر ارزيابي شوند.