Abstract:
کوشنامه، با روایت جهان روایی کوش در ژانری حماسی، فرصت دیگری است برای همذاتپنداری مخاطب و سفر به جهان قهرمان داستان برای اقامت در ژانری عرفانی. روایت کوشنامه بر اساس «جهان‌پردازی روایی» از دو کلان‌جهان تشکیل شده است که رازی شگفت دو جهان این روایت را تغییری اساسی میدهد. هنر این راز در روایت کوشنامه این‌‌‌چنین است که ۱. ادراکی جامع از پیرنگ نهایی داستان به‌دست میدهد؛ ۲. دو کلان‌جهان داستان را با همۀ مؤلفه‌‌‌ها از یک‌دیگر متمایز می‌‌‌کند؛ ۳. باعث تغییر بافت متن می‌شود و، در نهایت، بستر گذر از ژانر حماسی به ژانر عرفانی را فراهم می‌‌‌سازد؛ ۴. تفاوتی شگرف میان قهرمان داستان حماسی کوشنامه با دیگر قهرمانان حماسی شکل میدهد؛ ۵. وجود و سپس گشایش این راز بستر همذاتپنداری را هم برای مخاطب زمان خلق اثر و هم مخاطب امروزی ایجاد می‌‌‌کند. این جستار بر آن است تا با نظریۀ دیوید هرمن در باب جهان‌پردازی روایی در تحول پیرنگ داستان، نظریۀ گریگ دربارۀ سفر به جهان روایت، و نظریۀ زمان روایی ژنت به بازنگری و خوانش راز روایت کوشنامه بپردازد. سرانجام، گره این روایت را دیورویی و زشت‌رویی کوش و تغییر آن را پیر می‌‌‌گشاید.
Machine summary:
غیر از آن ، متینی در مقاله ای با عنوان «برخی از نیرنگ های کارزار در کوشنامه »، پیش از ورود به اصل موضوع ، دو پرسش مطرح می کند ـ که ایـن موضـوع بـه طـور ضـمنی در پژوهش حاضر نیز مدنظر قرار گرفته است : آیا این کوش اهریمن خوی و اهریمن دیدار کوشنامه یکی از شاهان یـا پهلوانـان طـراز اول کوشانیان نبوده است که به سبب ستم بر ایرانیان و خاطرة بدی که مردم از وی داشته انـد در این منظومه به صورت مسخ شده ای درآمده است ؟ آیا این کـار تـاریخ نگـاران رسـمی دورة ساسانیان نبوده است که پادشاهان یا پهلوانان بزرگ از کوشانیان را، که دشـمن ایـران بـوده است ، به صورت کوش پیل دندان معرفی کرده اند کـه در کـوشنامـه بـا او روبـه رو هسـتیم (متینی ، ١٣٧٨: ٦٥٣)؟ اما، تحقیقاتی که در دو دهۀ اخیر دربارة کوشنامه صورت گرفته و به صورت پایان نامـه و مقاله ارائه شده بیش تر به شکل مقایسۀ کوشنامه با شاهنامه و دیگر متون حماسی اسـت ، از جمله : فلاحی نژاد (١٣٨٥) شاهنامه را با کوشنامه مقایسه و مضامین مشترک ایـن دو اثـر را قیاس کرده است ؛ دشتبان (١٣٨٧) نیز در رساله اش با عنوان «بررسی منظومۀ کوشنامـه و شاهنامه با توجه به شخصیت هـای اسـاطیری و نبردهـا»، بـا بررسـی قهرمانـان مشـترک دو منظومه ، شباهت ها و تفاوت های داستانی میان آن ها را بررسی کرده است ؛ صرفی و مریخـی (١٣٨٨) هم در مقاله ای دربارة «اسطورة انسان ـ جانور در کوشنامه و گرشاسپ نامه » بحـث و، ضمن توضیح اجمالی دربارة انسان ـ جانوران ، به تقسیم و دسته بندی آن ها در گروه هـای مختلف اقدام کرده اند.
(
, 
, 
)
