Abstract:
تصحیف به معنای دگرگونی و جابه‌جائی در نقطه‌ها و حروف یک کلمه با حفظ ساختار کلی ان، یکی از آفات منابع مکتوب است که در منابع تاریخ اسلام هم به چشم می‌خورد. منابع صحابه نگاری و کتابهای تراجم در بردارندۀ نمونه‌های زیادی از تصحیف در نام صحابۀ پیامبر اعظم (ص) است که بی‌توجهی به آن گاه پژوهشگران را در مسیر فهم گزاره های تاریخی مربوط به سیرۀ نبوی با دشواریهایی روبرو می‌سازد. این نوشتار با واکاوی منابع تراجم نگاری کوشیده است ضمن بررسی علل وقوع تصحیف و انواع آن در نام صحابه، مصادیق تصحیف را مشخص سازد و پس از بررسی پیامدهای تصحیف در فهم سیرۀ نبوی، راههای تشخیص تصحیف را به پژوهشگران پیشنهاد نماید.
Machine summary:
در سایه تصحیف ها و تحریف های به وجود آمـده در نـام صـحابه ، برخـی از تراجم نگاران با توجه به باورهای مذهبی خود درباره عدالت همه صحابه ، با شبیه سـازی و خلق اسامی ساختگی به تبرئه عده ای از صحابه می پردازند که نسبت های ناخوشایندی بـه آنها داده شده است .
در واقع ، بخش عمده تصحیف نام صحابه ، در صورتی معلوم می شود که شرح حال کامل صحابه بررسی شود و آگاهی های مربوط به آنان در منابع مختلف مقایسه گردد و از اشتراک اطلاعات مربوط به آنان معلـوم شـود کـه تصحیفی انجام شده است .
هـدف مقالـه حاضـر ایـن اسـت کـه بخشـی از تصحیف های واقع شده در نام صحابه گرامی رسول ٣ را با شـواهد و نمونـه هـای عینـی ارائه دهد و ضمن تبیین علل وقوع آن ، پیامدهای آن را در واکاوی سیرة نبوی نشان دهد.
نمونه دیگر این نوع تصحیف در نام اسود بـن ربیعـة حنظلـی اسـت کـه از مهـاجران صحابی رسول خدا١١٣ است .
روایتی درباره دعای رسول خـدا٣ بـه هنگام خواب از وی نقل شده است ٧١ که ابن حجر، آن روایت را از ابوزهیر انماری می داند 72 و ابورهم را تصحیف ابوزهیر انماری معرفی می کند.
بخاری ، تاریخ الکبیر، تحقیق محمد عبدالسعید خان ، بیروت : دارالفکر، بی تـا، ج٢، ص٦٤؛ ابن عبدالبر، پیشین ، ج٤، ص٢٢٣.
(
, 
, 
)
