Abstract:
جدای از موارد قطعی تأثیرگذاری فرهنگ و تمدن اسلامی بر غرب، مشابهت ها و تفاوت هایی میان برخی ابعاد فرهنگی و تمدنی این دو تمدن وجود دارد. در تحقیقهای جدید و کتابهای تاریخ علم و تمدن به نکتههای فراوانی در این زمینه اشاره شده است ولی مسئله اصلی این نوشتار تبیین وجوه اشتراک و افتراق جهان اسلام و اروپا در نظام و برنامه های آموزشی، شیوه های تدوین، ضوابط حاکم بر امر آموزش و مواد درسی است. به نظر میرسد با توجه به وجوه اشتراک جهان اسلام و اروپا در این موارد و به دلیل تقدم زمانی تحولات جهان اسلام و راههای مختلف تعامل علمی و فرهنگی مسلمانان و اروپائیان، نظام و مراکز آموزشی مسلمانان تأثیر مثبت و عمیقی بر رشد آموزش در اروپا داشته است.
Machine summary:
مقایسه ساختار و برنامه های مراکز آموزشی جهان اسلام (تا پایان قرن هفتم هجری ) و اروپای قرون وسطا تاریخ دریافت : ٩١/١٢/٥ تاریخ تأیید: ٩٣/٢/٢٢ ∗ غلامحسن حسین زاده شانه چی ∗∗ آزاده طحانی جدای از موارد قطعی تأثیرگذاری فرهنگ و تمدن اسلامی بر غرب، مشابهت ها و تفاوت هایی میان برخی ابعاد فرهنگـی و تمـدنی ایـن دو تمـدن وجـود دارد.
/ با توجه به جایگاه آموزش در اسلام این حقیقتی انکارناپـذیر اسـت کـه جهـان اسـلام دوره ای طولانی را پشت سر گذاشته است که در آن ، علم و دانش بـه شـکوفایی رسـیده و تمدن درخشانی پدید آمده بود که غرب از میراث آن در بنای تمدن خود در ابعـاد مختلـف بهره برد.
مدرسه های دولتی تا نیمه دوم قرن پنجم هجری قمری ، نمی توان از مدارس دولتی مهمی نام بـرد امـا از این زمان ، تغییرات بنیادینی در نظام آموزشی جامعه اسلامی پدید آمد و مدارس نظامیه بـه دستور وزیر با تدبیر عهد سلجوقی ، خواجه نظام الملک طوسی تأسیس شدند.
چگونگی ورود مراکز علمی جهان اسلام به اروپا زمانی که حرکت علمی مسلمانان به سـرزمین هـای دیگـر منتقـل شـد و کتـاب هـای مسلمانان به زبان های دیگر ترجمه گردیدند،٤٣ مقدمات ایـن امـر فـراهم آمـد کـه جهـان مسیحی از زیر بار سنگین جهل و تاریکی قرون وسطا خارج شده و به تدریج دارای مراکـز علمی شود.
پیش از این قرن ، کالج ها در اروپا به عنوان مراکز علمی وابسته بـه مؤسسه های خیریه وجود داشتند و برای اداره خویش به کمک افراد نیکوکار متکی بودند.