Abstract:
در متن سغدی مانوی «دئنا» مضمون «دئنا» یا «دین» بیان شده، مضمونی که شاید بتوان گفت در میان زرتشتیان و مانویان
مشترک است. دئنا در واقع همان خویشتن معنوی یا وجدان دینی آدمی است که پس از مرگ او، به پیکر زنی زیباروی یا زشتروی در
مقابل روانش ظاهر میشود. در این متن سغدی «دئنا» به شکل زن زیبارویی به دیدار روان شخص پارسا آمده و او را به بهشت رهنمون
شده است. در پژوهش حاضر پس از آوانویسی و ترجمه متن سغدی به زبان فارسی، مضمون دئنا در متنهای گوناگون اوستایی،
فارسی میانه و سغدی مورد بررسی قرار گرفته است.
Machine summary:
"چکیده: در متن سغدی مانوی «دئنا» مضمون «دئنا» یا «دین» بیان شده، مضمونی که شاید بتوان گفت در میان زرتشتیان و مانویان مشترک است.
در این متن سغدی «دئنا» به شکل زن زیبارویی به دیدار روان شخص پارسا آمده و او را به بهشت رهنمون شده است.
این متن صورت داستانی ندارد، اما هنینگ این متن را برای مجموعه داستانهای سغدی برگزیده است زیرا در آن بیش از هر متن مانوی شناخته دیگری مضمون «دین» یا «دئنا» بیان شده، مضمونی که ______________________________ 1 استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
واژه اوستایی daeÎnaÎ در فارسی میانه به صورت deÎn و در فارسی به شکل دین آمده است.
در متن فارسی میانه دینکرد (6) واژه deÎn «آنچه که شخص همیشه انجام میدهد» معنا شده است.
دین (deÎn) در متن فارسی میانه گزیدههای زاد سپرم (3) به پیکر زن زیبایی ظاهر میشود که از روان شخص پارسا در بهشت نگاهداری میکند و به او زبان مینوان را میآموزد و نیز در پیکر مردی که دیگر فعالیتهای مینوی را به روان پارسا آموزش میدهد.
(2) در این روایت سغدی مانوی، با وجود افتادگیهای بسیار در متن، افزون بر مفاهیم ویژه آیین مانی، مضمونی همانند مضمون زردشتی دئنا مشاهده میشود که میتواند ناشی از دلایلی به شرح زیر باشد: الف) مانویان آسیای مرکزی دانش مشروحی از آموزهها، آداب و آیینهای زردشتی داشتند، زیرا بیشتر آنها نسل اولی بودند که از دین زردشتی به آیین مانوی گرویده بودند."