Abstract:
اهمیت جادۀ قم ـ قصرشیرین به دورههای قبل از قاجار برمیگردد، اما در زمان قاجاریه و بهبود روابط ایران و عثمانی اهمیتی دوچندان به خود گرفت. این جاده زمینۀ مبادلات محصولات کشاورزی را به اروپا فراهممیکرد. نوشتار حاضر، به تأثیرات سیاسی، اقتصادی، راه قم ـ قصرشیرین میپردازد. برای پاسخ به این پرسش، با استفاده از شیوۀ تحلیلی ـ توصیفی و بهرهگیری از منابع این دوره، به بررسی این موضوع پرداختهایم و به عبارتی تلاش میکنیم که نشان دهیم که راه قم ـ قصرشیرین در دورۀ قاجار، مهمترین راه داخلی ایران تا سرحدات غرب کشور بوده است. این راه به دلیل کارکردهای متنوعی که داشت، تأثیرات همهجانبهای را در حیات سیاسی و اقتصادی شهرها، سکونتگاهها و منازل واقعشده در طول مسیر بر جای گذارده است.
The importance of Qom-Qasr-e Shirin road goes back to the years before Qajar. However, it became more significant during the Qajar period, as a result of improvement of the relations between Iran and the Ottoman Empire. The Qom-Qasr-e Shirin road was a path for exchanging agricultural products with Europe. The present paper aims to study the political and economic effects of this road. It was a descriptive-analytical research, and the related sources were reviewed to collect the data. It was concluded that Qom- Qasr-e Shirin road was the most important domestic road of Iran continued to the west Iranian borders. Due to its diverse functions, the road has had comprehensive effects on the political as well as economic lives of the cities, habitations, and houses along the path.
Machine summary:
سلطان محمدخان ثانی برای تحکیم مبانی صلح و بـرای آنکـه پادشـاه ایـران را در آن موقع گرفتار جنگ با دشمن عثمانی ، یعنی روسیه ، می دید، هیئتی از رجال دربار خود را کـه عبدالوهاب پاشا و شاکرپاشا و حیرت پاشا جزو آنان بودند، به تهران روانه کرد و آن هیئـت در ربیع الثانی سال ١٢٢٦ق وارد پایتخت شدند و در نتیجـه مـذاکراتی کـه بـا میـرزا شـفیع صدراعظم ایران به عمل آوردند، قرارشد که حاکم شهر زور همیشـه از طـرف دربـار ایـران تعیین شود و ولایت بغداد نیز به شخصی که مسالمت جـو و مـورد اعتمـاد دولتـین باشـد، تفویض گردد و حکام عثمانی در کربلا و نجف از آزار زوار ایرانی خودداری کنند و هر دو دولت در ابراز دشمنی با روسیه پافشاری کنند و هریک از دو دولت که با روسـیه عهدنامـه صلحی برقرار سازد، منافع طرف دیگر را نیز در آن عهدنامه منظور نماید (سـپهر، ١٣٧٧: ١/ ٢١٤).
صادرات و واردات ایران (دمورگان ، ١٣٣٩: ١١٨) (رجوع شود به تصویر صفحه) شهر قم به دلیل اینکه محل تلاقی جاده های تهران ، قزوین ، سلطان آباد، بروجرد، همـدان ، یزد، کاشان و اصفهان بود، از موقعیت خاص تجاری برخوردار بـود (دالمـانی ، ١٣٣٥: ٨٧٥)؛ همچنین ، به دلیل اینکه در سر راه تهران به بغداد واقع شده بـود، محـل عبـور کـاروان هـا و دادوستد کالاهای گوناگون بوده است که این امر موجب رونق تجاری و جلب جمعیت زیاد به آن شهر گردید (فوروکاوا، ١٣٨٤: ٢٤٣).