Abstract:
چکیده در آغاز دعوت اسلامی، بنی فهر بن مالک با دو شاخه حارث و محارب، کهنترین شاخه از قبیله قریش به شمار میرفت. در آن روزگار، طایفه بنی فهر که در حاشیه شهر مکه میزیست، به شبیخون بر ضد دیگر قبایل میپرداخت. در جستار کنونی در صدد یافتن پاسخی به این پرسش هستیم که آیا کنش آن دسته از صحابیانی را که به بنی حارث و بنی محارب منسوباند، میتوان در یک چارچوب قبیلهای و خاندانی تحلیل کرد؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، گرایشها و رفتارهای بزرگان هر یک از دو شاخه خاندان فهری در حوزه فکری، اجتماعی و سیاسی به کدام جریان متمایل بوده است؟ این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از جدول توزیع فراوانی انجام شده، نشان میدهد که مهمترین ویژگی بنی حارث، پیشگامی در پذیرش اسلام و همراهی با مسلمانان نخستین در رخدادهایی همچون هجرت به حبشه بوده است. در مقابل، بنی محارب با تأخیر فراوان و بهطور عمده پس از فتح مکه به دست مسلمانان، در شمار پیروان آیین جدید درآمدند. اما آنچه میان هر دو شاخه فهر مشترک است، روحیه جنگاوری است. برخی از نامآورترین فرماندهان نظامی در روزگار خلیفههای نخستین و بنی امیه همچون ابوعبیده جراح، حبیب بن مسلمه، عقبه بن نافع و ضحاک بن قیس- فاتحان بزرگ شام، آسیای صغیر، مصر و شمال آفریقا- از این شاخه معروف قریش بودهاند. آنان نسبت به جریان حاکم همسو و در پشتیبانی از نظریه «حاکمیت قریش» تعصب داشتهاند.
Machine summary:
در جستار کنونی در صدد یافتن پاسخی به این پرسش هستیم که آیا کنش آن دسته از صحابیانی را که به بنی حارث و بنی محارب منسوب اند، میتوان در یک چارچوب قبیله ای و خاندانی تحلیل کرد؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ ، گرایش ها و رفتارهای بزرگان هر یک از دو شاخه خاندان فهری در حوزه فکری، اجتماعی و سیاسی به کدام جریان متمایل بوده است ؟ این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از جدول توزیع فراوانی انجام شده ، نشان میدهد که مهم ترین ویژگی بنی حارث ، پیشگامی در پذیرش اسلام و همراهی با مسلمانان نخستین در رخدادهایی هم چون هجرت به حبشه بوده است .
برخی از نام آورترین فرماندهان نظامی در روزگار خلیفه های نخستین و بنی امیه هم چون ابوعبیده جراح ، حبیب بن مسلمه ، عقبه بن نافع و ضحاک بن قیس - فاتحان بزرگ شام ، آسیای صغیر، مصر و شمال آفریقا- از این شاخه معروف قریش بوده اند.
٤ گمان قویتر این است که داستان درباره نضیر بن حارث برادر نضر از پسران حارث بن کلده باشد؛ زیرا هر دو پیشینه دشمنی با رسول خدا(ص ) را داشته و افراد شناخته شده ای در میان قریش از تیره بنی عبد الدار بوده اند.
در فاصله هجرت تا فتح مکه تنها یک تن از این افراد به نام عیاض بن غنم اسلام آورده است و نیز تنها سه تن به نام های نافع و پسرش عقبه و یزید برادر ابو عبیده جراح ، گمان میرود که پس از فتح مکه مسلمان شده یا به دنیا آمده باشند.