Abstract:
این مقاله در صدد است از طریق مطالعۀ کتابخانهای و با روش توصیفیـ تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که آیا میتوان از عنوان «وکیل امام» به «وثاقت راوی» پی برد؟ وکیل در لغت به معنای مورد اعتماد و در اصطلاح، کسی است که از جانب امام، انجام مأموریتی را عهدهدار شده باشد. گروهی از دانشمندان رجالی، به توثیق عام وکلای امامان حکم دادهاند و گروهی دیگر با توجه به وکلایی که در کتب رجالی، به عدم وثاقت آنها تصریح شده است، توثیق عام را نپذیرفتهاند. این مقاله علاوه بر دلایل عقلی و نقلی که رجالیون شیعه آوردهاند، با دلیل تلفیقی نقلی ـ عقلی اثبات میکند که اعتماد امام به شخصی برای اثبات وثاقت او کافی است و لازمۀ عدم وثاقت امام به وکیلش، بررسی صدق و کذب گزارشهای او و در نتیجه، تسلسل یا دور است؛ لذا اصل بر توثیق عام وکیلان امامان است و دلایل خاص، موجب خروج افراد از این قاعدۀ عام میشود.
Machine summary:
ایـن مقاله علاوه بر دلایل عقلی و نقلی که رجالیون شیعه آوردهاند، با دلیل تلفیقی نقلـی ـ عقلـی اثبـات میکند که اعتماد امام به شخصی برای اثبات وثاقت او کافی است و لازمۀ عـدم وثاقـت امـام بـه وکیلش ، بررسی صدق و کذب گزارشهای او و در نتیجه ، تسلسل یا دور است ؛ لذا اصل بـر توثیـق عام وکیلان امامان است و دلایل خاص، موجب خروج افراد از این قاعدٔە عام میشود.
(معـارف، ١٣٨٧ش ، ص٥٩) وظیفـۀ نخسـت وکی̂Oن موجب شده روایات متعددی در مسائل مختلـف اعتقـادی و اخ̂Oقـی و نیـز احکام فقهی از این گروه به کتب روایی راه بیابد؛ چنانچه ایـن گـروه توثیـق شـوند، حدیثی را که از آنها نقل میشود، میتوان تلقی به قبول کرد تـا در اسـتنباط مسـائل شرعی مؤثر باشد؛ لذا پذیرش متون نقل شده از ایشان، متوقف بر این مسئله است که آیا وکالت آنان مستلزم وثاقت است یا خیر؟ مسئلۀ توثیق وکی̂Oن ائمه ع با توثیقات عام دیگر، مانند توثیق راویان تفسیر علـی بـن ابراهیم قمی، راویان کامل الزیاره و توثیق مشایخ نجاشی، تفاوتهایی دارد کـه دقـت در این تفاوتها موجب روشن تر شدن مبحث میشود.
آیت الله خویی دربـارٔە توثیـق مشایخ تفسیر قمی و راویان کامل الزیارات و مشایخ نجاشی چنین میگوید: «وثاقـت به وسیلۀ اخبار شخص ثقه ثابت میشود و فرقی در این نیست که شهادت نسبت بـه شخص خاص یا گروه مشخصی باشد؛ لذا میتوان به وثاقت همـۀ مشـایخ علـی بـن ابراهیم که متص̂O به معصوم از آنها روایت کرده است ، حکم کـرد.