Abstract:
همه انسانها با محیط پیرامون خود در ارتباطاند. این ارتباط، گاهی با اندیشیدن، گاهی با لمس کردن، چشیدن، شنیدن، بوییدن و گاهی هم با دیدن است. انسانها محیط پیرامون خود را رنگی میبینند و این رنگها در آنان اثری خواه مثبت و یا منفی بر جای میگذارد. این تاثیرها ممکن است فیزیکی یا روانی باشد که بعد روانی آن مهمتر و آشکارتر است.
علم روانشناسی رنگها، علمی نوین و نوپاست که تاثیرهای روانی رنگها را بر انسانها مورد بررسی قرار میدهد. قرآن هم بشر را از این علم بیبهره نگذاشته و طعم این علم را از چهارده قرن قبل به ذائقهاش چشانده است.
در قرآن از رنگهای آبی، زرد، قرمز، سبز، سیاه و سفید یاد شده است و تاثیر آنها بر انسان به طور مستقیم یا غیر مستقیم بیان شده است. رنگ آبی مایه آرامش؛ زرد مایه شادی و روشنایی؛ قرمز، هیجان انگیز، سبز، رنگ تمدد اعصاب، سیاه رنگی دارای کراهت و سفید، رنگی شریف، لطیف، ملیح، پاک و... معرفی شده است که این مقاله به بررسی آنها پرداخته است.
Machine summary:
اصلاح املای کودک با خط قرمز توسط معلم، چراغ قرمز هشدار دهنده برای رانندگان، سفید بودن پاکت شیر، رنگ آبی یا سبز روشن دیوارهای کلاس درس یا کتابخانه برای مطالعه بهتر و استفاده از پوشش سفید برای پزشک و سبز برای بیماران، همه مؤید این مطلب است که ارتباطی تنگاتنگ بین نظام خلقت انسان و طبیعت وجود دارد (پهلوان حسین، روان شناسی رنگها و قرآن کریم، 1387: 1/189).
به نظر میرسد یکی از دلایل تأکید اسلام برای تهجد و شب زندهداری نیز همین میباشد؛ چرا که انسان در لباس شب از آرامشی بهرهمند میشود که حتی اثر آن به معاش در روز هم کشیده میشود (پهلوان حسین، روانشناسی رنگ و قرآن کریم، 1387: 190).
حور در لغت شدت سفیدی چشم در شدت سیاهی آن است (مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، 1360: 2/306؛ طریحی، مجمع البحرین، 1375: 3/278) و در تفاسیر در این مورد دیدگاههای مختلفی ذکر شده است؛ از جمله: سفید روی (بلخی، مقاتل بن سلیمان، 1423: 3/826)، سفید (فراء، معانى القرآن، بیتا: 3/44)، سفید رو و با چشمان زیبا (سمرقندی، بحرالعلوم، بیتا: 3/274)، سفید روی و با لباس سبز و خالی از زیور آلات (سورآبادی، تفسیر سور آبادى، 1380: 4/2293) و سفید بودن سفیده چشم به غایت سفیدی و سیاهه آن در نهایت سیاهی (ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیر القرآن، 1408: 17/219) چنانکه از معنای حور در لغت و تفاسیر برمیآید، حور دارای رنگ سفید و سیاه است و مطابق علم امروزی، استفاده از رنگ سیاه و سفید در کنار هم، باعث میشود که فرد از درون آرامش یابد و عدم تعادل و توازن وی از بین برود (لوشر، روانشناسی رنگها، 1373: 99).