Abstract:
در بسیاری از تحقیقات بر پیامدهای مثبت رفتارهای شهروندی سازمانی در بـین کارکنـان تاکیـد شـده اسـت . بـه همین دلیل ، بسیاری از مدیران و صاحب نظران به شناسایی عوامل به وجود آورندة این گونـه از رفتارهـا در سـازمان هـا توجه کرده اند. یکی از متغیرهایی که به نظر میرسد بـر میـزان رفتارهـای شـهروندی در بـین کارکنـان تاثیرگـذار باشـد میزان ادراک از عدالت موجود در سـازمان اسـت . هـدف از ایـن مقالـه بررسـی تـاثیر و نقـش ادراک کارکنـان از عـدالت سازمانی بر ایجاد و توسعه رفتارهای شهروندی سازمانی است . به این منظـور، در ابتـدا مـروری بـر مبـانی نظـری دو مفهوم یاد شده صورت گرفت . سپس ، با استناد به پیشینه نظری و تحقیقاتی مرتبط ، به بررسی این رابطـه پـرداختیم . در این تحقیق ، به منظور دست یابی به اهداف از پیش تعیین شده ، از روش تحقیـق توصـیفی- تحلیلـی اسـتفاده شـده است و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و از طریق بررسی اسناد و تحقیقات صورت گرفته در قالب مقـالات ، کتـب و پایان نامه ها در موضوعات مرتبط است . بر اساس نتایج حاصـل از مـرور منـابع مـرتبط ، ادراک کارکنـان هـم بـه صـورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم از طریق متغیرهای میانجی مانند اعتماد، تعهد سازمانی، رضـایت شـغلی و... بـر رفتارهای شهروندی سازمانی تاثیر مثبت دارد. البته این تاثیر در همه ابعاد عـدالت بـه یـک میـزان نیسـت . بـر اسـاس نتایج برخی از تحقیقات ، از بین ابعاد مختلف عدالت سازمانی، به ترتیب عدالت مـراوده ای، عـدالت اطلاعـاتی و عـدالت رویه ای بیشترین ارتباط را با ایجاد و گسترش رفتارهای شهروندی سازمانی دارد.
Machine summary:
با این حال ، در این مقاله با مروری جامع و تحلیل این تحقیقات سعی شده است به نتایج مشترک و مورد تأکید اغلب آن ها اشاره شود تا از این طریق به بررسی تأثیر ادراک کارکنان از عدالت در سازمان بر ایجاد و گسترش رفتارهای شهروندی سازمانی بپردازیم .
بررسی تـأثیر ویژگـیهـای شخصـیتی بـر رفتـار شهروندی بر روی دو منبع رفتار شهروندی تأکید میکند: عامل معنوی که منظـور از آن رضــایت کارمنــد، تعهــد ســازمانی، درک عــدالت و درک حمایــت رهبــر اســت (١٩٩٥ ,Ryan &Organ ) و مورد دیگر عوامل گـرایش هـای فـردی اسـت (عوامـل پـنج بزرگ ٢).
کارکنـانی کــه محــیط کــاری را مثبــت درک کننــد احتمــال بهبــود عملکردشــان بیشــتر مــیشــود (١٩٩٨ ,Sanchez &Williams )، بنابراین رفتار شهروندی سـازمانی بـا اثرگـذاری بـر عوامـل درونی سازمان مانند جو سازمان ، حفظ کارکنان شایسته ، بهبود روحیه ، افزایش تعهد سازمانی و رضایت شغلی، کاهش نیات ترک شغل ، کاهش غیبت و...
بـرعکس ، اگـر کارکنـان احساس کنند که در محل کار عدالت سازمانی وجود دارد، برانگیخته میشوند که بـا انجـام دادن رفتارهای یاریدهنده ، مانند رفتار شهروندی سازمانی، درون داده ها و مشارکت خود را در سـازمان افزایش دهند.
رضایی و همکارانش (١٣٨٧) در مطالعـه پژوهشی دیگری با عنوان «بررسی رابطۀ رضـایت شـغلی و عـدالت سـازمانی بـا رفتارهـای شهروندی سازمانی در بین کارکنان کارخانۀ لاستیک دنا» نشان دادند که عدالت سـازمانی و ابعاد آن با رفتار شهروندی و ابعاد آن همبستگی مثبت و معنادار دارد.
/ 1 نتایج حاصل از پژوهش «بررسی رابطۀ عـدالت سـازمانی بـا رفتـار مـدنی سـازمانی در کارکنان بیمارستان » نشان داد که عدالت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی ارتباطی مثبت و معنادار دارد.