Abstract:
روایت های امام رضا(ع ) که درقالب احادیث ، مناظره ها و مباحث علمی سامان یافتـه ، در منابع حدیثی از اهمیت و امتیاز خاصی برخوردار است . امام (ع ) علاوه بر اینکه برای پرسش های مختلف عالمان ادیان و مکاتب ، پاسخی درخور داشتند، بر مبنای اعتقادی شخص مخاطـب سخن میگفتند و استدلال میکردند و این مهم ، یکی از مظاهرتوانمندی علمـی ـ معرفتـی ایشان بود. در این مقاله به فراوانی و گستردگی موضـوعی روایـت هـای امـام (ع ) در منـابع فـریقین پرداخته شده است . با مقایسه آماری در منابع ، در اغلب منابع اهل سنت ، با وجـود اینکـه از راویان معاصر امام (ع ) روایت های زیادی نقل شده است ، اما در مورد روایت های امام (ع ) خـلا روایی دیده میشود. با بررسی حاضر مشخص شد که موضوع هـای فقهـی و اخلاقـی، گسـترة وسـیعی از روایت های امام (ع ) را در منابع حدیثی شیعه دربر میگیرد.
Machine summary:
در این نوشتار، نقـش آفرینـی امام رضا(ع ) درتدوین وتبیین احادیث و گونه هـای حـدیثی بـه اختصـار مطـرح شـده و بـا روش های آماری سعی شده فراوانی و گستردگی موضـوعی احادیـث ایشـان ، در ١١ کتـاب مهم اهل سنت و کتاب های اربعه شیعه بررسی شود.
لذا از امام (ع )، روایت های فقهی فراوانی به ارث رسیده و کتاب های فقهـی شـیعه ، مالامـال از احادیث فقهی ایشان بوده ، از این روی ،تدوین فقـه شـیعه در مقایسـه بـا سـایرین سـرعت بیشتری داشته است (نک : عبدالرزاق ، بتا: ٢٠٥)، بدین سان هاشم معروف حسنی می گویـد: «کمتر پیش می آید پژوهشگری ، بابی از باب های فقه یا بخشـی از بخـش هـای آن را بررسـی کند و در آن روایتی از امام رضا(ع ) نیابد.
روای های کلامی عصر صادقین و امام رضا(ع )، عصرتنوع و گسترش جریان های فکری ، فقهی و کلامـی و ورود افکار و اندیشه های مختلف به حوزة جهان اسلام بود (نک : دینـوری ، ١٤٠٧ق : ٢٨٥ ــ ٢٧٧؛ صفی زاده ، ١٣٨٢، ج ٢: ٩٧٤) و جریان نهضت ترجمه کـه بـا حمایـت مـأمون شـدت گرفت (نک : دورانت ، ١٣٦٨: ٣٠٨؛ محقق ، ١٣٦٩: ١٤٦؛ امین ، بتا، ج ٢: ٦٢)، بـر ایـن مهـم ، افزود.
فراوانی و گستردگی موضوعی روایت های حضرت در باب هـای مختلف این کتاب شریف به شرح جدول (٣) است .