Abstract:
پژوهش در مورد سیر برنامه درسی و کتاب های درسی در ایران، یکی از حوزه هایی است که مطالعات اندکی در آن صورت گرفته و گزارش های پژوهشی یا نتایجی از چنین پژوهش هایی، در اسناد مورد بررسی به دست نیامد. مقاله، گزارشی از پژوهشی جامع در فاصله شروع برنامه آموزش رسمی دوره متوسطه (1304) در ایران تا 1388 (زمان جمع آوری داده ها) است و موارد زیر مورد مطالعه قرار گرفت: (1) سیر تاریخی تغییرات کلی نظام آموزش رسمی؛ (2) پنج دوره تاریخی در تغییر کتاب های درسی ریاضی؛ (3) سیر تغییر محتوای آموزشی و مواد درسی ریاضی. پژوهش، به لحاظ روشی، پژوهشی تاریخی است و با هدف شناخت بهتر روند شکل گیری کتاب های دوره متوسطه انجام شد. تلاش شد تا تمام کتاب هایی که به عنوان کتاب درسی ارائه شده است، مورد توجه قرار گیرد و محتوای آن ها از نظر موضوعی (ریاضی) بررسی شود. مقاله با بررسی مثلثات، سیر تحولات آن در این فاصله زمانی به جمع بندی و نتیجه گیری می پردازد.
Study on curriculum movement and variation of the mathematics textbooks in Iran is one of the fields that few studies have been accomplished، and in this field there have been no investigation reports or any particular results of such these studies. This paper deals with a short report of a comprehensive research in this field from the beginning of formal education curriculum in Iran for high school (1925) to 2008 (the time of gathering the data). In this research following subjects on high school curriculum are investigated: 1) Historical changes and overall evolution of formal educational system، 2) Five historic periods on changed of math textbooks، 3) Changes of curriculum based on the math subjects. I tried all the school textbooks to be considered and the content of them mathematically to be investigated. This paper deals with a conclusion by reviewing trigonometry as one of the school topics and its changes during this interval.
Machine summary:
فاصله شروع برنامه آموزش رسمی دوره متوسطه (١٣٠٤) در ایران تا ١٣٨٨ (زمان جمع آوری داده ها) است و موارد زیر مورد مطالعه قرار گرفت : (١) سیر تاریخی تغییرات کلی نظام آموزش رسمی ؛ (٢) پنج دوره تاریخی در تغییر کتاب های درسی ریاضی ؛ (٣) به لحاظ روشی ، پژوهشی تاریخی است و با هدف شناخت بهتر روند شکل گیری کتاب های دوره متوسطه انجام شد.
طی سال های اخیر و با توجه به ناکارآمدی برنامه ها و سیاست گذاریهای آموزش ریاضی در ایران ، مدیران ، برنامه ریزان و سیاست گذاران آموزشی، دائما در فکر طراحی و اجرای برنامه ای جدید، جامع و فراگیر بوده اند تا شاید این مشکل تا حدودی مرتفع شود (برگرفته شده از سایت برنامه درسی ملی ١ در ایران )؛ اما با بررسی روند تغییر برنامه ها و کتاب های درسی، مشاهده میشود که تغییرات شتاب زده ، گاهی باعث ایجاد فراز و فرودها و ناهمگونیهایی در تصمیم گیریهای برنامه ای شده است .
برای این منظور، ابتدا به ریشه های اصلی این موضوع اشاره شده است و با تمرکز بر سال های بعد از شروع برنامه آموزش رسمی دوره متوسطه (١٣٠٤ خورشیدی) در ایران ، محتوای کتاب های ریاضی، مورد بررسی موشکافانه تری قرار گرفته است .
در جدول (١) فهرستی از کتاب های درسی مثلثات پس از دارالفنون و شروع برنامه آموزش رسمی دوره متوسطه در سال ١٣٠٤ تا حذف مثلثات به عنوان یک درس مستقل (١٣٧١) گردآوری شده است .