Abstract:
هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه مؤلفههای خلاقیت در کتاب درسی ریاضی پایۀ ششم ابتدایی است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل یک جلد کتابدرسی پایۀ ششم ابتدایی در سال تحصیلی 92-1391 است. حجم نمونه برابر با حجم جامعه انتخاب گردید. در این تحقیق بهمنظور اعتبار یابی و روایی صوری از دیدگاههای صاحبنظران و متخصصان تعلیم و تربیت استفادهشده است و جهت پایایی با توجه به روش همبستگی پیرسون، ضریب توافق بین کدگذاران 89/0 بهدستآمده است. ابزارهای این تحقیق، فرم تحلیل محتوا با توجه به الگوی آموزش خلاقیت پلسک است. برای تحلیل محتوای کتاب ریاضی پایۀ ششم ابتدایی از یک فرم کدگذاری شده استفاده شد، این کار طی چهار مرحله انجام گرفت: در مرحلۀ اول واحدهای فعال و غیرفعال کتابها مشخص گردید و در مرحلۀ دوم واحدهای غیرفعال حذف گردید و در مرحلۀ سوم واحدهای فعال بر مبنای شاخصهای چرخۀ خلاقیت هدایتشدۀ پلسک، کدگذاری شدند و در مرحلۀ چهارم دادههای حاصل از یافتههای تحقیق با استفاده از شیوههای آمار توصیفی و روش تجزیهوتحلیل آنتروپی شانون مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل حاکی از آن بود که میزان توجه و درگیری با شاخصهای الگوی خلاقیت پلسک و مقدار ضریب اهمیتهر یک از این شاخصها در کتاب ریاضی پایۀ ششم ابتدایی بسیار کم بوده و محتوای درسی کتاب مذکور بر اصول خلاقیت پلسک منطبق نیست و مطابق این دیدگاه کمتر میتوانند در ایجاد و پرورش خلاقیت در یادگیرندگان مؤثر باشند.
The aim of this research is to study the components of creativity in elementary school curricula. The research method used in this research is content analysis. The information source of this research is the 6th Grade Mathematics textbook in the academic year 1391-92. To achieve face validity، the viewpoints of the educationalists and experts were used in this research، and to achieve reliability، according to Pearson’s formula of correlation، the agreement coefficient of 0/89 was derived from the codification board. The tool of this research is the content analysis form with regard to Plsek’s teaching creativity model. A coded form was used to analyze the content of 6th Grade Mathematics textbook; this task was accomplished in four stages: at the first stage، active and inactive units of the textbook were specified. At the second stage، the inactive units were deleted. At the third stage، the active Units were coded based on the parameters of Plsek’s guided cycle of creativity، and at the fourth stage، data resulted from the research were analyzed by using Shannon Entropy analysis method and the descriptive statistics methods. The findings indicate that the degree of attention and involvement parameters of Plsek’s creativity model and the coefficient degree of importance for each parameters are very low، and so the contents of 6th grade mathematics textbook are nor adapted to the Plsek’s creativity principles and it hardly can be effective in generating and fostering creativity in learners.
Machine summary:
در داخل کشور پژوهش هایی همچون پژوهش قهرمانی (١٣٩٠) تحت عنوان «ارزیابی محتوای کتاب های ریاضی پایۀ اول تا پنجم ابتدایی از دیدگاه الگوی آموزش خلاقیت پلسک » به این نتایج رسیده است که هیچ کدام از پنج کتاب ریاضی دورة ابتدایی با مؤلفه های سه گانۀ پلسک یعنی «اصل توجه »، «اصل گریز»، «اصل تحرک» یا به طورکلی 1 - Stojanovaa 2 - Sengün 3 - Iskenderoglu 4 - Yan 116 با الگوی آموزش خلاقیت پلسک منطبق نیستند و نمیتوانند در ایجاد و پرورش خلاقیت در یادگیرندگان موفق باشند.
جدول (٢) از نگاهی دیگر بدون توجه به نسبت اصل ها با یکدیگر ازنظر تعداد شاخص ، نشان میدهد که بیشترین مقدار بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت در متون کتاب ریاضی پایۀ ششم ابتدایی در بعد خلاقیت مربوط به شاخص های «به کارگیری در عمل ، توجه به جزئیات و انعطاف پذیری» است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) سؤال سوم : جایگاه مؤلفه های خلاقیت در تصاویر کتاب ریاضی پایۀ ششم ابتدایی به چه میزان بوده است ؟ جدول (٥) میزان توجه به شاخص های مربوط به خلاقیت در تصاویر کتاب ریاضی پایۀ ششم ابتدایی را نشان میدهد که از مجموع ٨١ واحد ضبط شده ، مؤلفۀ اول یعنی «اصل توجه » 111 تمام واحدهای مشخص شده یا همان مقدار ٨١ واحد را به خود اختصاص داده است و هیچ اشاره ای به بقیۀ مؤلفه ها (اصل گریز و اصل تحرک) نشده است .
بنابراین با توجه به 116 جدول زیر در میان مؤلفه های خلاقیت هدایت شدة پلسک در بعد تصاویر کتاب ریاضی پایۀ ششم ابتدایی، بیشترین مقدار بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت به مؤلفۀ سوم یعنی «اصل توجه » پرداخته است ، که در این میان سهم شاخص «جلب توجه » بیشتر از بقیه است .