Abstract:
اساسا حقوق شهروندی بر سه اصل حقوق مدنی، حقوق سیاسی و حقوق اجتماعی بنیان نهاده شده و از ارکان اصلی حقوق بشر محسوب می شود. شهروند در جوامع دموکراتیک به افرادی اطلاق می شود که تابعیت کشوری را دارا می باشند و به تبع این وابستگی از حقوق و مزایایی برخوردار می شوند که در قانون اساسی و سایر قوانین عادی در آن کشور به تصویب رسیده است. شهروندی به عنوان یک پایگاه و نقش اجتماعی مدرن فراگیر، مجموعه ای به هم پیوسته از حقوق و وظایف برابر همگانی ناظر بر احساس تعلق اجتماعی به جامعه و موثر در مشارکت همگانی فارغ از تعلقات نژادی، قومی، طبقاتی، فرهنگی و مذهبی است. حقوق شهروندی که مبتنی است بر قرارداد متقابل اجتماعی و یک سلسله حقوق متقابل «دولت بر مردم» و «مردم بر دولت» و به عنوان یک احساس مشترک عمومی نسبت به هویت ملی و اجتماعی با موانع و مشکلاتی همراه است. موانع و مشکلات اجرای حقوق شهروندی در ایران، بیش از هر عوامل معطوف به عدم تبیین جایگاه حقوق شهروندی، فقدان آموزش حقوق شهروندی و عدم نهادینه شدن آن در لایه های متعدد اجتماعی است. این نوشتار به بررسی عوامل یاد شده و ارایه راهکارهای اجرایی حقوق شهروندی می پردازد.
In general، citizenship right is defined in terms of three principles of civic، political and social rights. These rights are considered to be the main constituents of human rights. Citizens in democratic societies enjoy the rights and privileges granted to the citizens by the constitution، civil law and other social rules and regulations. Citizenship as a status and modern social role is composed of an interdepended collection of inclusive equal rights and duties، social belonging، the enjoyment of justice and equal protection of law irrespective of the race، ethnicity، class، culture and religion. Problems and obstacles accompanying the administration of the rights of citizenship in Iran، are more than anything else، obscurity surrounding the citizenship status، unfamiliarity of citizens of their rights and obligations، the lack of opportunity to train and educate citizens of their civil rights and finaly internalization of these rights by individuals in various layers of society. This article explores factors serving as obstacles to the citizen’s awareness of their civil rights and then offers viable procedural approaches to the realization and administration of civil rights .
Machine summary:
1 118 1- Citizen 2- Citizenship ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه مطالعات سياسي؛ سال سوم ، شماره ١٠، زمستان ١٣٨٩ در نظريه سياسي و حقوقي، شهروندي به مجموعه اي از حقوق ١ و وظايف ٢ اعضاي يک دولت - ملت يا شهر اطلاق ميشود (٦١ :١٩٩٨ ,Marshal).
گفتار اول : چيستي و ماهيت حقوق شهروندي الف ) تعريف شهروندي در ادبيات گستردٔە نظريه هاي شهروندي، هستۀ مشترک تعـاريف ارايـه شـده از شـهروندي بـه شرح زير است : ١- نوعي پايگاه و نقش اجتماعي مدرن براي تمامي اعضاي جامعه ؛ ٢- مجموعه به هم پيوسته اي از وظايف ، حقوق ، تکاليف و مسؤوليت هـا و تعهـدات اجتمـاعي، سياسي، حقوق ، اقتصادي و فرهنگي همگاني، برابر و يکسان ؛ ٣- احسـاس تعلـق و عضـويت اجتمـاعي مـدرن بـراي مشـارکت جـدي و فعالانـه در جامعـه و حوزه هاي اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي ؛ ٤- برخورداري عادلانه و منصفانه تمامي اعضاي جامعـه از مزايـا، منـافع و امتيـازات اجتمـاعي، اقتصادي، سياسي، حقوقي و فرهنگي فارغ از تعلق طبقاتي، نژادي، مـذهبي و قـومي (توسـلي و حسيني نجاتي، ١٣٨٣).
125 ابعاد و تحليل حقوق شهروندي؛ راه کارهايي براي تربيت ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ٤- مسؤوليت پذيري شهروندي مفهومي است که با مسـؤوليت و مسـؤوليت پـذيري آحـاد جامعـه همـراه اسـت از آنجايي که در جامعه ، فرد آيينه ديگران است ، هرگونه تسامح در انجام وظـايف خـود را، در زيـر ساخت هاي جامعه مؤثر ميداند.
137 ابعاد و تحليل حقوق شهروندي؛ راه کارهايي براي تربيت ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ امروزه تعليم و تربيت شهروندي، با درک چالش هاي جامعه مـدرن کـه برخـي از آنهـا ديلـا مطرح مي گردد، درصدد است تا اصول اساسي شهروندي را در افراد نهادينه کند.