Abstract:
گسترش سریع شهرها، باعث تغییرات شدید در الگوی فضایی آنها شده است که به اقدامات سریع عمرانی نیاز دارند. عدم شناخت و درک الگوی فضایی و کالبدی شهرها و عدم تلاش در حفظ احیا و ساماندهی آنها، مشکلات فراوانی را در پی دارد. پژوهش حاضر با هدف شناخت الگوی فضایی شهر دامغان و کارآمدی دسترسیها به خدمات شهری (خرید و آموزشی) انجام شده است. روش تحقیق، پیمایشی- توصیفی است و دادهها از طریق پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شده است. جامعه آماری تحقیق، کلیه ساکنین 25 سال به بالای شهر دامغان بوده که 385 نفر انتخاب و به روش نمونهگیری تصادفی ساده کنترل شده مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج با استفاده از مدلهای آنتروپی نسبی و آنتروپی شانون، مدل هلدرن و ضریب سطح زیربنا نمایش و دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدهاند. نتایج نشان داد که الگوی ساختار فضایی شهر دامغان متمایل به الگوی نامتمرکز، پراکنده و اسپرال میباشد. همچنین، اختلاف معناداری بین ساختار فضایی شهر دامغان با ناکارآمدی دسترسیهای شهروندان به مراکز خرید و آموزشی با اطمینان 95/0 و سطح خطای کوچکتر از 05/0 وجود دارد.گسترش سریع شهرها، باعث تغییرات شدید در الگوی فضایی آنها شـده اسـت کـه بـه اقـدامات سریع عمرانی نیاز دارند. عدم شناخت و درک الگوی فضایی و کالبدی شهرها و عدم تـلاش در حفـظ احیا و سامان دهی آنها، مشکلات فراوانی را در پی دارد. پـژوهش حاضـر بـا هـدف شـناخت الگـوی فضایی شهر دامغان و کارآمدی دسترسی ها به خدمات شهری (خریـد و آموزشـی ) انجـام شـده اسـت . روش تحقیق ، پیمایشی - توصیفی است و داده ها از طریق پرسش نامـه محقـق سـاخته گـردآوری شـده است . جامعه آماری تحقیق ، کلیه ساکنین ٢٥ سال به بالای شهر دامغان بوده که ٣٨٥ نفـر انتخـاب و بـه روش نمونه گیری تصادفی ساده کنترل شده مورد مطالعه قرار گرفتنـد. نتـایج بـا اسـتفاده از مـدلهـای آنتروپی نسبی و آنتروپی شانون، مدل هلدرن و ضریب سطح زیربنا نمایش و دادهها بـا اسـتفاده از نـرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج نشان داد که الگوی ساختار فضایی شـهر دامغـان متمایـل بـه الگوی نامتمرکز، پراکنده و اسپرال می باشد. هم چنین ، اختلاف معناداری بین ساختار فضایی شهر دامغان با ناکارآمدی دسترسی های شهروندان به مراکـز خریـد و آموزشـی بـا اطمینـان ٠.٩٥ و سـطح خطـای کوچک تر از ٠.٠٥ وجود دارد.
Machine summary:
"با توجه به این که موضوع اصلی برنامه ریزی شـهری ، سـاماندهی کالبـدی شـهر بـر اساس عدالت اجتماعی ، کارآیی و فیک یت محیطی است ، بنابراین بررسی ساختار فضایی شهر در جهت بهبود کارآمدی دسترسی های سواره، پیـاده بـه منظـور دسترسـی راحـت شهروندان (با حداقل هزینه های زمانی ، اقتصادی ، اجتماعی - روانی و یغره) به خـدمات شهری ، اهمیت ویژهای می یابد.
به طورکلی با توجه به نزدیکی مقادیر نسبی آنتروپی نسبی به دست آمده در رابطه با پارامترهای مختلف در سال ١٣٨٥ به عدد یک، در یک بیان کلـی آن گونـه مـی تـوان اظهار داشت : کاربریهای مورد مطالعه و جمعیت شهر دامغان همواره به صورت تقریبـا عادلانه و به شکل عدم تمرکز در سطح شهر استقرار یافته اند (ولی نمـی تـوان از آن بـه توزیع مطلقا عادلانه یا عدم تمرکز مطلق نام برد).
محاسبه ضریب فار در شهر دامغان، سال ١٣٧٠،١٣٨٠،١٣٨٥ (منبع : محاسبات نویسندگان، ١٣٩١) ٤- جمع بندی و ارائه فرضیه ١-٤- فرضیات تحقیق در مجموع، با ترکیب دیدگاههای مختلف ساختار فضایی ، فرض ـیه هـای تحقی ـق ذیـل را می توان ارائه نمود: ١- به نظر می رسد ساختاریابی فضایی شهر دامغان در رابطه با کارآمدی دسترسی - ها به مراکز خرید نامناسب است .
با توجه به مدلهای انجام شده در پژوهش حاضر در شهر دامغان به عنوان محدودة مورد مطالعه ، یافته های حاصل از مدل آنتروپی نسبی نشان مـی دهـد کـه نحـوة توزیـع جمعیت و برخی کاربریهای خـدماتی از جملـه مراکـز آموزشـی و مراکـز خریـد بـه صورت تقریبا عادلانه و به شکل عدم تمرکز در سطح شهر استقرار یافته اند ولـی نمـی - توان آن را توزیعی کاملا عادلانه دانست ."