Abstract:
«انفال »، اموالی مانند قلل کوه ها، جنگل ها، معادن ، زمین های موات و... هستند که به دلیل منصب ولایت و رهبری در اختیار رهبر جامعة اسلامی قرار می گیرند تـا ایـن امـوال را در راه ادارة جامعه به مصرف برساند. رهبری جامعه در دوران حضور معصوم ٧ با امام معصوم است . لذا انفال نیز بر اساس روایات ، در اختیار ایشان قرار دارد و هیچ کـس نمـی توانـد بـدون اذن ایشان در این اموال تصرف نماید. اما در دوران غیبت کبری ، اگر حکومت اسلامی برقرار باشـد و به عنوان یک مدل حکومتی برتر اگر ولایت جامعه با فقیه جامع الشرائط باشد، انفال نیز بـه عنوان یکی از عناصر حکومت سیاسی ، در اختیار او قرار می گیرد و مردم در میزان ، چگـونگی استفاده و مالکیت این اموال ، باید قوانین جامعه را در نظر بگیرند. اما در صورتی کـه در دوران غیبت کبری ، حکومت اسلامی ، مستقر نباشد به استناد روایات و به دلیل وحدت ملاک ، همـة مردم می توانند از این اموال استفاده نمایند و آنها را مالک شوند. بدین ترتیب ، نقش حکومـت سیاسی در تبیین احکام فقهی ؛ به ویژه انفال ، مشخص می شود.
Machine summary:
به همین دلیل است که خدای متعال ، اختیار این اموال را به پیامبر ٩ و پس از ایشان به امامان معصوم : ـ به عنوان رهبران جامعه ـ داده است تا آن را برای ادارة جامعه ، صرف نمایند؛ اما در دوران غیبت از یک سو، به دلیل عـدم حضور امام ٧ به عنوان صاحب اختیار اصلی تصرف در این اموال و از سـوی دیگـر، بـه دلیل نیاز مردم به این اموال و اختلاف مفاد روایات این باب ، پیرامـون حکـم تصـرف ایـن اموال ، میان فقها اختلاف نظر وجود دارد.
». طبق آیة اول ، خداوند متعال به این دلیل «فئ » را به پیـامبرش داده است که مسلمانان برای به دسـت آوردن آن تلاشـی نکـرده انـد؛ زیـرا در تعلیـل آن می فرماید: «شما اسب و شتری برای آن نتاخته اید» که این تعلیـل را مـی تـوان در سـایر موارد انفال نیز عمومیت داد؛ زیرا هر چند آیه شـریفه ، تنهـا نـاظر بـه غنـائم جنگـی و زمین های به دست آمده از کفار است ، اما با دقت در سایر مصادیق انفال ؛ از جملـه قلـل کوه ها، زمین های موات ، جنگل ها، مراتع ، میراثهای بدون وارث و ...
»(حر عاملی ، ١٣٩١ق ، ج٦، ب٣ از ابواب انفال ، ح٧)؛ هر چند عبارت «مال ما» که امـام ٧ تصـرف کننـدة در آن را مورد لعن ، قرار داده است در ملک شخصی امام ٧ ظهور دارد، ولی با توجه بـه سـیرة عملی ائمه اطهار : که معمـولا عمـوم مـردم را بـه خـاطر مسـائل و امـوال شخصـی خودشان لعن نمی کردند، عمومیت عبارت «مال ما» در این روایت ، شامل سایر اموال در اختیار ایشان از جمله انفال نیز می شود.