Abstract:
میر قوام الدین محمد رازی تهرانی(درگذشته 1093 ق) یکی از حکمای عصر صفوی و از نمایندگان و شارحان مکتب ملارجبعلی تبریزی(درگذشته 1080 ق) در حوزه فلسفی اصفهان به شمار می آید. میر قوام الدین رازی تهرانی، همانند استادش، ملارجبعلی تبریزی، از منتقدان جدی آرای ملاصدرا است. او در مواضع متعدد از آثارش، به نقد مبانی و مسائل بنیادین فلسفه ملاصدرا پرداخته است. در این جستار سعی می شود پس از معرفی مختصر رازی و آثار او، به مخالفت او در قبال نگرش وجودی ملاصدرا در محورهایی چون موضوع فلسفه، اشتراک معنوی وجود، اصالت وجود، مجعولیت وجود و وحدت تشکیکی وجود بپردازیم. افزون بر آن، در این مقاله، مهمترین آرا و اندیشه های ناسازگار با حکمت بطور عام و حکمت صدرایی بطور خاص، از جمله اطلاق واجب بر خدا و انقسام واجب به بالذات و بالغیر، مورد بررسی قرار می گیرد.
Machine summary:
آقا بزرک الطهرانی بی تا، ج ١١: ٤٦٠ در مقاله حاضر سعی شده تا ضمن بررسی آثار میرقوام الدین رازی ، به بررسی نگاه انتقادی او در مسألۀ وجود و احکام آن در حکمت صدرایی بپردازیم و مهمترین مسائل این پژوهش از این قرار است : - عمدٔە انتقادات میرقوام الدین رازی از فلسفۀ ملاصدرا در چه محورهایی است ؟ - چگونه میرقوام الدین رازی ، نگرش وجودی ملاصدرا و احکام وجودی او را مورد انتقاد قرار می دهد؟ - میرقوام الدین رازی ، در کنار دیدگاه انتقادی اش چه مواضع ایجابی ای اتخاذ کرده است ؟ الف ) بررسی انتقادی میرقوام الدین رازی پیرامون نگرش وجودی ملاصدرا و احکام وجودی در این قسمت به مخالفت میرقوام الدین رازی در قبال نگرش وجودی ملاصدرا در محورهایی چون موضوع فلسفه ، اشتراک معنوی وجود، اصالت وجود، مجعولیت وجود و وحدت تشکیکی وجود می پردازیم : ١.
ب ) برخی نیز همچون قوام الدین رازی تهرانی بر این باورند که وجود مشترک لفظی میان واجب و ممکن است ؛ یعنی وجودی که بر واجب حمل می شود با وجود ممکنات متفاوت است .
اما قوام الدین بر این گمان است که چون باری تعالی ممکن نیست مطلقا ـ نه به امکان 2 خاص و نه به امکان عام ـ موجود به این معنا که موضوع فلسفه است نیست !) همچنین در جای دیگر چنین استدلال می کند که چون مبدأ اول منزه از جنس و فصل و اعراض ذاتی و غریب است ، موضوع هیچ علمی و نیز مسئله برای هیچ علمی نخواهد بود.