Abstract:
اخلاق فضیلت مدار در کنار دو نظریه دیگر، یعنی غایت گرایی و وظیفه گرایی، نظریه های اصلی اخلاق هنجاری را تشکیل میدهند. اخلاق فضیلت مدار برخلاف دو نظریه دیگر، بیش از آنکه بر عمل اخلاقی تمرکز کند، بر منش فاعل اخلاقی تاکید میکند. کتاب تاثیر ایمان بر اخلاق فضیلت از دیدگاه اسلامی، اثر حجت الله آزاد، در یک پیشگفتار و شش فصل تدوین شده است که نویسنده در آن می کوشد با ارائه دلایلی، دو مدعای اصلی خود را اثبات کند. اولین مدعای نویسنده این است که اخلاق اسلامی به اخلاق فضیلت قرابت بیشتری دارد و در مرحله دوم، به دنبال اثبات این مدعاست که عنصر ایمان، به عنوان عنصر محوری در اخلاق اسلامی، در حوزه فضائل اخلاقی دو تاثیر مهم دارد؛ از یک طرف ایمان موجب تحول در دو بعد بینشی و انگیزشی فضائل اخلاق میشود و از طرف دیگر، حوزه جدیدی به نام فضائل بندگی را به حوزه فضائل اخلاقی میافزاید. در این مقاله ضمن ارائه گزارشی از محتوای این کتاب به چند نکته انتقادی درباره آن نیز اشاره شده است.
Machine summary:
"نویسنده میکوشد نشان دهد اخلاق اسلامی بیش از آنکه به نظریههای وظیفهگرایانه و غایتگرایانه شباهت داشته باشد به اخلاق فضیلتگرایانه نزدیک است؛ همچنین بهدنبال اثبات این مدعاست که ایمان بهعنوان محوریترین عنصر در اخلاق اسلامی باعث تأثیر در بعد انگیزشی و بینشی فضایل میشود؛ بهعبارت دیگر، ایمان میتواند هم فضایل را متحول کند و هم فضایل جدیدی مانند فضیلت بندگی را تولید کند که در اخلاق فضیلت سابقه نداشته است.
در واقع، نویسنده در پی اثبات دو چیز است: اول اینکه در اخلاق اسلامی، در عین توجه به ارزش ذاتی عمل، آنچه مهم است رشد فاعل و تهذیب درونی اوست؛ دوم آنکه ایمان اسلامی ظرفیت ویژهای برای تحولبخشی به مؤلفههای حیات اخلاقی در نگاه فضیلتگرا دارد؛ بهعبارت دیگر، مؤلف معتقد است ایمان از دو جهت میتواند به اخلاق فضیلت کمک کند؛ اول عمقبخشیدن و تأثیر بر بینش و انگیزش فضایل اخلاقی، و دوم معرفی فضایل جدیدی مانند فضیلت بندگی به اخلاق فضیلت.
در بیان منبع شناختی نیز معتقد است هرچه شناخت از ماهیت اخلاق و زیست اخلاقی بیشتر باشد انگیزه لازم برای رفتار نیز افزونتر خواهد بود یکی دیگر از دلایل نویسنده بر نزدیکی نظریه اخلاقی اسلام با اخلاق فضیلتگرایانه پیچیدگی روانی در اخلاق اسلامی است جایگاه ایمان در سپهر اخلاق تأثیر دیگری که ایمان بر بعد انگیزشی در تحول فضایل دارد آن است که میل به خیر اخلاقی در حیات ایمانی بهدلیل تقدسیافتن اخلاق، بیش از زمانی است که اخلاق، تهی از عنصر ایمان و خدا و حیات ایمانی باشد جایگاه ایمان در سپهر اخلاق معرفی کتاب روانشناسی مثبت عشق Positive Psychology of Love edited by M."