Abstract:
مهدیپژوهان معاصر غربی، تحقیقاتی متمایزتر و خاصتر از پیشینیان خود در موضوع منجیگرایی اسلامی (مهدویت) ارائه کردهاند و این، به دلیل ارتباطات علمی گستردهتر، وجود منابع اصیلتر و تمرکز بیشتر ایشان بر موضوع بوده است. «تیموتی فرنیش» یکی از این مستشرقان است که با توجه به تخصص در تاریخ، فرقهها و عقاید اسلامی؛ به این موضوع پرداخته و در این زمینه کتاب و مقالات بسیاری نگاشته است؛ به طوری که دیدگاههای وی در محافل علمی و رسانهای غرب مورد استناد قرار میگیرد. بررسی دیدگاههای فرنیش در زمینه مهدویت، علاوه بر شناخت پیشفرضها، مستندات و نتیجهگیریهای او، زمینه نقد دیدگاههای وی و همفکرانش را فراهم میکند و به تبیین رویکرد محافل علمی غرب در دوره معاصر یاری میرساند. این نوشتار ابتدا مباحث مطرح شده از سوی فرنیش، بهویژه در زمینه مهدویت را دستهبندی و عنوان کرده و در این جهت، به ریشهیابی و ردیابی مبنای فکری وی پرداخته است. در ادامه، اشکالات روشی و محتوایی سخنان وی که به نتیجهگیریهای نادرست منجر گردیده؛ طرح شده است. ذکر مولفههای مثبت و منفی تحقیقات فرنیش و نیز راستیآزمایی و نقد آرای وی از دیگر مباحث طرح شده در این مقاله است. روش تحقیقی این نوشتار، کتابخانهای ـ نرمافزاری بوده و با نگاه توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است.
Contemporary western Mahdism scholars have done more particular and distinguishable researches than their predecessors on the issue of Islamic Messianism، and it is due to the wider scientific communications and more authentic resources and more focus on this topic. “Timothy Furnish” is one of the orientalists who has specialized in Islamic history، sects and beliefs، was engaged in the subject of Messianism and has written the books and articles in this regard; in a way that his views have been numerously referred to in the scientific meetings and western media. Investigating Furnish’s views in the field of Messianism، in addition to knowing his assumptions، evidences، documents and conclusions، paves the way in criticizing his colleagues’ and his own views as well and helps us explain the western scientific meeting’s approach (toward this issue) in modern times. This paper has classified and mentioned the raised discussions by Furnish-especially in the field of Messianism، and tried to trace and find the roots of his intellectual bases. Then، the methodical and thematic flaws of his speeches، which have led him to incorrect conclusions، are raised. Mentioning the positive and negative components of Furnish’s reaches as well as verification and criticism of his opinions are among the other raised discussions in the current paper. The methodology of this paper is based on library and software and is written with a descriptive-analytic view.
Machine summary:
"الف) تبیین صحیح جایگاه امام مهدی( در اسلام و نزد مسلمانان فرنیش به دلیل مطالعات ویژه در موضوع مهدویت، در ارائه دیدگاههای دقیقتر و صائبتر در این زمینه سعی و تلاش داشته؛ ولی بسیاری از گفتههای او مسیر پژوهشی لازم را طی نکرده و لذا به صورت جزئی یا کلی به نتیجهگیری نادرستی منجر شده است.
دلایل پیشگفته نشان میدهند ادعای مجبور کردن اهل کتاب به تغییر دین خود از سوی امام عصر(، عاری از حقیقت است؛ بلکه در آن روزگار با نشانههای واضح، اتمام حجت میشود (نعمانی، 1397: 237) و الحاد و شرک ریشهکن خواهد شد و همه بازدارندههای پیشرفت اسلام، از میان خواهند رفت و اگر گفته شده غالب اهل کتاب در آن روزگار مسلمان میشوند، از روی رغبت و پس از فراهم آمدن شرایطی همچون مشاهده اسلام ناب، و احتجاج امام به کتابهای آسمانی پیشین، فرود آمدن عیسی ( و اقتدای ایشان به امام و معجزات دیگری است که در آن زمان صورت میپذیرد.
2 در مورد ادعای اخیر، یعنی گردن زدن اهل کتاب از سوی امام مهدی( نیز باید توجه داشت، با توجه به اینکه هیچ مستند روایی قابل اعتمادی بر این مطلب وجود ندارد؛ مدعیانی همچون فرنیش تنها به برخی آیات قرآن، یا رفتار مسلمانان استناد میدهند که پاسخ مفصل آن پیش از این داده شد و از تکرار آن خودداری میشود."