Abstract:
مفهوم لغوی واژه ی «علم » و معادل های آن ، مانند دانش ، دانستن و آگاهی ، در زبان فارسی و زبان های دیگر مفهومی روشن و بی نیاز از توضیح است ؛ ولی این واژه دارای معانی اصطلاحی گوناگونی است که ناظر به مصادیق گونـاگون مفهوم لغوی آن است ؛ مانند: اعتقاد یقینی مطابق با واقع ، مجموعه قضایایی که مناسبتی بین آنها در نظر گرفته شـده ، و مجموعه قضایای حقیقی که از راه تجربه حسی قابل اثبات باشد.١ تحقیق حاضر با توجه به مفهـوم لغـوی «علـم » و چشم پوشی از معانی اصطلاحی آن ، در مرحله نخست روشن می سازد که آشکارترین مصادیق علـم در قـرآن کـریم نظر به چگونگی پیدایش آن عبارت اند از: علم حسی ، علم غیب و علم فکری (علم حصولی نظری ) و در مرحله بعـد، چگونگی یپدایش علم فکری را که در دانش منطق "علم حصولی نظری (غیربدیهی )" خوانده مـی شـود بـا تکیـه بـر استظهار و استنباط چیستی تفکر از قرآن کریم مورد تحلیل قرار می دهد و روشـن مـی سـازد کـه از دیـدگاه قرآنـی ، پیدایش علم حصولی نظری به شی ء، نتیجه تبین شی ء، و تبین شی ء، حاصل تبیین ذهنی نشانه های شی ء با نشانه هـای آن است .
Machine summary:
"سببیت تفکر برای تبین حق از باطل و علم به حق ، نظیر آیه هشتم سوره روم ، در آیـه زیـر ظـاهر است : إن فی خلق السماوات والارض واختلاف الwلیل والwنهـار لآیـات Ÿلـأولی الالبـاب * اwلـذین یذکرون الله قیاما وقعودا و علی جنوبهم و یتفکwرون فی خلق السـماوات و الارض ربنـا مـا خلقت هذا باطلا سبحانک فقنا عـذاب الwنـار (آل عمـران :١٩٠و١٩١)؛ همانـا در آفـرینش آسمان ها و زمین و در پی یکدیگر آمدن شب و روز، نشانه هایی برای خردمنـدان اسـت * آنان که خدا را ایستاده و نشسته و بـر پهلوهایشـان [آرمیـده ] یـاد مـی کننـد و در آفـرینش آسمان ها و زمین می اندیشند [که :] پروردگار ما، این [آسمان ها و زمین ] را به باطل (بیهوده ) نیافریده ای .
از این رو پرسش «علم فکری (علـم حصـولی نظـری ) از دیـدگاه قـرآن کـریم چگونـه پدیـد می آید؟» چنین پاسخ می یابد: از نگاه قرآن کریم ، غایت تفکر، تبین یافتن حق (وجه ثابت شـی ء در تمـثلات گونـاگونش ) از باطل (وجوه ناپایدار و متغیر شی ء در تمثلات گوناگونش ) و حصول علم به حق است که با مقایسه امثال و آیات حق ٣٧ ـ یعنی نمونه ها و نشانه های حق ـ انجام می شود."
(
, 
, 
)
