Abstract:
قرآن کتابی است که انسان را به تفکر و تعقل درجهان هستی و آیات پروردگار عالم دعوت می کند. قصص قرآن، بخش قابل ملاحظه ای از آیات قرآن را تشکیل می دهند وهدف از نقل آنها بیداری انسان و عبرت گرفتن از سرنوشت پیشینیان است. قصه یکی از مصادیق هنر است که در عرصه فرهنگ و انتقال مفاهیم انسانی قدمتی کهن دارد و به طور غیرمستقیم و در قالبی جذاب و تاثیرگذار پیامی خاص را به مخاطب می رساند و سازگارترین فرم کلامی با ذهن بشر است. مقاله حاضر ضمن اشاره ای کوتاه به مبانی هنری قصه های قرآن، سعی در بررسی جایگاه عقل در آنها دارد با این نگرش که این قصه ها در چارچوبی خاص و با تکیه بر عناصر مشخصی پرداخته شده است . پس از تعریفی کوتاه از عقل و عقلانیت، جلوه عقلانیت در قصص قرآن مورد تحلیل قرارگرفته است.
Machine summary:
اين مقاله با روش توصـيفي – تحليلـي سـعي دارد پاسخگوي اين سوالات باشد: قصه هاي قرآن چه اهداف و آثاري را به دنبال دارد؟ جايگاه عقل در قصه هاي قرآن چيست ؟ آيا به کار گيري عوامل زيبايي شناسي در شکل و محتواي قصه ها، هدف قرآن را که هدايت است به نحـو احسن بيان کرده است ؟١ اما مقاله حاضر با نگرشي هنري به بررسي قصه هاي قرآن پرداخته و در صـدد پاسـخگويي به سوالات ياد شده برآمده است .
اين منبع وحي خداوند که برجان پاک و معصوم عقل کل ، پيامبر رحمت ، نازل شده است به نيـاز فطـري انسان پاسخ گفته و قصه را ابزاري جهت هدفهاي تـربيـتي و هـدايتي خـود به شکــلي کــاملاً هـــنرمندانه بــه کـار گرفته و آن را در قالب تکنيک هاي داستان پردازي ارائه کرده است .
براسـاس همـين هدفمندي داستانهاي قرآني است که مي بينيم گاه در قرآن شرح کامل يک قصه در يک سوره بيان نشده است مانند داستان اصحاب کهف که فقط بخشي از آن که داراي پيام هدايتي است مورد نظر بوده و ذکر شـده اسـت .
مي تـوان تربيـت 6 انسان براساس خداپرستي را اولين هدف تربيتي قصص قرآني دانسـت درسـوره اعـراف آيـات ٥٩ تـا ٦٤ بـه داسـتان حضرت نوح اشاره شده است که «نوح را براي بيان توحيد به قومش فرستاديم گفت اي قوم خداي يکتـا را بپرسـتيد که جز او شما را خدايي نيست و من بر شما سـخت از عـذاب بـزرگ قيامـت مـي ترسـم ».