Abstract:
امروزه یکی از اهداف عمدۀ برنامهریزی شهرهای جدید، دستیابی به بیشترین مطلوبیت و رضایتمندی ساکنان در ابعاد گوناگون در این شهرها است. چرا که شهرهای جدید از امکانات و عوامل رشد مساوی در طول زمان برخوردار نبوده و نیستند و همین امر سبب بهوجودآمدن تفاوتهای آشکاری در کیفیت محیط زندگی آنها و مادرشهرها شده است. هدف از تحقیق حاضر سنجش شاخصهای ذهنی و رضایتمندی از کیفیت محیط در شهر جدید پرند، به عنوان یکی از چهار شهر جدید پیرامون کلانشهر تهران و ارائۀ راهکارهای مناسب برای ارتقای شرایط کیفی سکونت در این شهر جدید است که تا به امروز کمترین میزان موفقیت را در جذب جمعیت کلانشهر تهران داشته است. برای دستیابی به اهداف پژوهش، یک پیمایش میدانی از 370 نفر از ساکنان شهر جدید پرند انجام گرفت. شاخصهای تحقیق با نگاه ذهنی به ابعاد کیفیت زندگی در 5 بعد محیط اجتماعی، محیط اقتصادی، کیفیت مسکن، ارائۀ خدمات شهری و کیفیت دسترسی و حملونقل طبقهبندی و با استفاده از آزمون T-test تکنمونهای، تحلیل رگرسیون چند متغیره، ضریب همبستگی اسپیرمن (Spearman) و ضریب همبستگی ویکرامر (Cramer’s V) در محیط نرمافزار SPSS تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که کیفیت محیط سکونت از دیدگاه ساکنان شهر جدید پرند در همۀ شاخصها در سطح پایینی قرار دارد. فقط شاخص دسترسی و حملونقل را نزدیک به متوسط ارزیابی کردهاند و از دیگر شاخصها بهطور کلی اظهار نارضایتی کردهاند. کمترین میانگین به ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی شهر پرند تعلق دارد. در سطح دوم مدل، شاخص کیفیت دسترسی و حملونقل تأثیر بیشتری بر شاخص سطح بالاتر خود، یعنی رضایت ساکنان از کیفیت محیط و سکونت در شهر جدید پرند دارد. یافتهها همچنین نشان میدهد که ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی افراد نقش مؤثری در نحوۀ نگرش و ادراک آنها نسبت به مقولۀ کیفیت زندگی دارد. در این میان شاخصهای اجتماعی و اقتصادی کیفیت زندگی بیشترین تأثیرپذیری را از ویژگیهای فردی داشته است. شناخت ارتباط میان کیفیت محیط شهر جدید پرند و تأثیر آن بر سطوح مختلف رفتاری، احساسی و ادراکی ساکنان اهمیت خاصی دارد. بیتردید، جذب جمعیت در پرند هر چند بر مبنای اصولیترین قواعد علمی پیاده شود، اگر بر مبنای درک محیطی نباشد، رضایت چندانی را کسب نخواهد کرد.امروزه یکی از اهداف عمدة برنامه ریزی شهرهای جدید، دستیابی به بیشترین مطلوبیت و رضـایتمندی سـاکنان در ابعاد گوناگون در این شهرها است . چرا که شهرهای جدید از امکانات و عوامل رشد مساوی در طول زمان برخوردار نبوده و نیستند و همین امر سبب به وجودآمدن تفاوت های آشکاری در کیفیت محیط زندگی آنها و مادرشهرها شـده است . هدف از تحقیق حاضر سنجش شاخص های ذهنی و رضایتمندی از کیفیت محیط در شـهر جدیـد پرنـد، بـه عنوان یکی از چهار شهر جدید پیرامون کلان شهر تهران و ارائة راهکارهای مناسب بـرای ارتقـای شـرایط کیفـی سکونت در این شهر جدید است که تا به امروز کمترین میزان موفقیت را در جذب جمعیت کلان شهر تهران داشته است . برای دستیابی به اهداف پژوهش ، یک پیمایش میدانی از ٣٧٠ نفر از ساکنان شهر جدید پرند انجام گرفـت . شاخص های تحقیق با نگاه ذهنی به ابعاد کیفیت زندگی در ٥ بعد محیط اجتماعی ، محیط اقتصادی ، کیفیت مسـکن ، ارائة خدمات شهری و کیفیت دسترسی و حمل ونقل طبقه بندی و با استفاده از آزمون T-test تـک نمونـه ای ، تحلیـل رگرسیون چند متغیره ، ضریب هم بستگی اسپیرمن (Spearman) و ضریب هم بستگی وی کرامـر (Cramer’s V) در محیط نرم افزار SPSS تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که کیفیت محیط سـکونت از دیـدگاه سـاکنان شـهر جدید پرند در همة شاخص ها در سطح پایینی قرار دارد. فقط شاخص دسترسی و حمل ونقل را نزدیک بـه متوسـط ارزیابی کرده اند و از دیگر شاخص ها به طور کلی اظهار نارضایتی کرده اند. کمترین میانگین به ویژگی های اقتصـادی و اجتماعی شهر پرند تعلق دارد. در سطح دوم مدل ، شاخص کیفیت دسترسی و حمل ونقل تأثیر بیشتری بر شاخص سطح بالاتر خود، یعنی رضایت ساکنان از کیفیت محیط و سکونت در شهر جدید پرند دارد. یافته ها همچنین نشـان می دهد که ویژگی های اقتصادی و اجتماعی افراد نقش مؤثری در نحوة نگرش و ادراک آنها نسبت به مقولة کیفیـت زندگی دارد. در این میان شاخص های اجتماعی و اقتصادی کیفیت زندگی بیشترین تأثیرپـذیری را از ویژگـی هـای فردی داشته است . شناخت ارتباط میان کیفیت محیط شهر جدید پرنـد و تـأثیر آن بـر سـطوح مختلـف رفتـاری ، احساسی و ادراکی ساکنان اهمیت خاصی دارد. بی تردید، جذب جمعیت در پرند هر چند بر مبنای اصولی ترین قواعد علمی پیاده شود، اگر بر مبنای درک محیطی نباشد، رضایت چندانی را کسب نخواهد کرد.
Machine summary:
"ایجـاد شـهرهای جدیـد کـه بـه منظـور پاسخ گویی به نیازهایی مانند جذب سرریز جمعیتی ، تأمین مسکن و بسیاری از عوامل دیگر صورت گرفته اسـت ، نیـز بـه منظور مدیریت و برنامه ریزی بهینه برای ایجاد محیطی سالم تر و امن تر برای ساکنان و عملکرد هر چه بهتـر، بـه دنبـال یافتن راه ها و همچنین ارزیابی و بررسی شیوه هایی است که فضای سکونتی و معیشتی ایـن سـکونتگاه هـا را مطـابق بـا اصول و معیارهای قابل قبول و در شأن شهروندان ساکن شهرهای جدید به وجود آورد و هدف آن برآورده کردن نیازهای جسمی ، روانی ، سیاسی و اجتماعی جمعیت ساکن شهرها از طریق ایجاد محیطی است که بـه لحـاظ اجتمـاعی پشـتیبان ساکنان بوده و مشوق مردم به مشارکت در امور تصمیم گیری است (٦٠٦ ;٢٠٠٩ ,Manderson &Larsen ).
نتایج آزمون شده و همچنین بخش قابل تأملی که از مصاحبه با نهادها و مؤسسات خصوصی و دولتی در شهر جدید پرند انجام پذیرفت ، منجر به تولید اطلاعات قابل اطمینان دربـارة کیفیـت محـیط شـهر جدید پرند، سنجش و مستندسازی ادراکات فردی جنبه های برجستة رضایتمندی سکونتی گردیده است و دلالت بـر ایـن واقعیت دارد که مدیران و سیاست گذاران می بایست نیازهای ساکنان شهرهای جدید را با در نظر گرفتن وضعیت زندگی و نگاه آنان به محیط شهر برآورند."