Abstract:
سلیمان کوثری در سال ١٣٦٥ در مقاله ای تغییر مسیر سفید رود را طی سال های ١٩٨٢-١٩٥٥ میلادی مورد بررسی قـرار داد و بر اساس شواهد موجود (باند های ماسه ای ساحلی ، باتلاقها و...) ثابت کرد که در طول این مـدت (حـدود ٢٧ سـال ) رودخانه سفید رود از سمت شرق به غرب تغییر مسیر داده است . در این مقاله تغییر مجدد سفید رود از سوی غرب به شرق (عکس جهت ومـسیر قبلـی ) در طـی ١٩٨٢تـا ٢٠٠٨ مـیلادی (حدود ٢٧ سال ) مورد مطالعه قرار گرفته است . این تحقیق بر پایه مشاهدات مستقیم میدانی و بررسـی اسـناد موجـود انجـام شده است .بر پایه شواهدی ( وجود مآندر های آستانه اشرفیه ،برکه های بجای مانده درمسیر قبلی سفید رود از آستانه به سمت زیبا کنار، مرداب جوچاق و...) که در پیمایش زمینی واستفاده از G.P.S نتایج نشان داد : طی ٢٧ سال گذشـته تکامـل دلتـای سفید رود و تغییر مسیر این رودخانه تحت تاثیر عوامل زیر صورت گرفته است : ١- تراکم و انباشت رسوبات رودخانه سفید رود . ٢- جریان دریایی خزر و جهت حرکت آن (عکس عقربه های ساعت ) امواج دریای خزر ٣-حرکت نئو تکتونیکی بویژه بعد از زلزله خرداد ١٣٦٩ رودبار نتیجه تاثیراین عوامل به دو صورت مشهود است : یکی پیشروی خشکی و عقب نشینی دریا در محل فعلی ورود ایـن رود خانه به دریای خزر (مصب سفید رود )- دومی جابجایی سفید رود از غرب به شرق از طول به طول شرقی (یعنی برعکس مسیر قبلی ١٣٦٥).
Machine summary:
"در فاصله ٥٠٠ متری جنوب مرداب جوچاق ( مجاوردلتا درغرب سفید رود و چسبیده بـه دریا ) یکسری درختان جنگلی پوشش درختی باقی مانده از جنگـل هـای قـدیمی جلگـه ای را یـادآور مـی شـوند (نبکاههای ساحلی ) یکی ازمهمترین تالابهای این محدوده تالاب معروف به ٢٢ بهمن است که زبانهای ماسه ای کـه تحت تاثیر امواج دریا،جهت وزش باد (از شمال غرب ) و رسوبات رودخانه سفید رود قرارداشته اسـت ،عامـل مهـم ایجاد این تالاب بوده اند (شکل ٨).
بررسی نهشته های موجود،درساحل کیاشهر و آستانه اشرفیه ، کوچصفهان نشان می دهد رسوبات پلئیستوسن هم از نوع دریائی و هم با منشاء رودخانه ای برجستگی هائی را دراراضی کم ارتفاع و کم شیب جلگه ای و سـاحلی در محدوده دلتای سفید رود تشکیل داده اند(ارتفاع نسبی آنها از ٢ تا ٢٥ متر می رسد) در نواحی دورازساحل و مجـاور خط کنیک شهر لاهیجان ،امامزاده هاشـم ،لاکـان شـهر رشـت ارتفـاع جـوانترین رسـوبات اعـم از پادگانـه آبرفتـی رودخانه ای و دریائی بعضا" تا ١٠٠ متر هم می رسد ( شکل ٤و٨).
N Km شکل ٦: نقشه تغییر مسیر دوم رودخانه سفید رود(ب )(بررسی سلیمان کوثری ) مسیرسوم ١٣٦٠تاکنون ( ١٣٨٧) : تصاویرماهواره ای وبازدیدهای میدانی نشان میدهد که از١٣٦٠یعنی زمانیکه سلیمان کوثری ،درآن سال به بررسی پرداخته است سفید رود درآن زمان به استناد مدارک و شواهد مستند در حوالی زیباکنار به مختصات طول شرقی "٥٣'٥٤°٤٩ وعرض شمالی "٢٢'٢٨°٣٧ به دریا متصل می شده (غرب مصب فعلـی سـفید رود)(مسیر ب روی نقشه ) ولی بتدریج بویژه ١٣٧٥ به بعد به سمت شرق منحـرف شـده و در شـرق مـسیر قبلــی (١٣٦٠)بــه مختــصات طــول شــرقی "٢٠'٥٧°٤٩ وعــرض شــمالی "٥٣'٢٧°٣٧ (مــسیر ج روی نقشه )امروزه ازجنوب به شمال در محل فعلی به دریا می ریزد."