Abstract:
پس از پیروزی انقلاب مشروطیت زمینههای شکلگیری نهادهای نوین فراهم شد. یکی از مؤلفههای اصلی این نهادها، آشنایی مردم با حقوق سیاسی و اجتماعی خود بود. لذا تشکیل مجلس و نهادهای سیاسی و مدنی در ولایات ایران، ضرورت استقلال سیاسی و اقتصادی کشور را آشکار نمود. طرح تأسیس بانک ملی، به عنوان یکی از دغدغههای مهم نمایندگان مجلس، در راستای صیانت از مبانی و اساس اقتصاد کشور صورت گرفت. یافتههای پژوهش حاکی از اینست که چندین عامل مهم ضرورت شکلگیری بانک ملی را نزد نمایندگان مجلس تبیین میکرد، که از آن جمله میتوان به مشکلات اولیۀ مالی و اقتصادی و سیطرۀ بیگانگان بر حیات اقتصادی کشور اشاره نمود. این جریان، با موانع و مشکلات بسیاری همراه شد؛ چنانکه فقدان علم و سواد تودۀ مردم، نبود تجربه کافی، عدم امنیت سرمایهگذاری وغیرهازموانععمدۀشکستطرحاولیۀبانکملیبود.روشتحقیق در این جستار توصیفی'تحلیلی است.
After the victory of constitution revolution، the context became ready for creating new institutions. One of the main elements of these institutions was making people familiar with their social and political rights. Thus establishment of parliament and political and social institutions in Iran clarified the necessity of political and economic independence. As one of the major concerns of Parliament، The plot for the establishment of National Bank، executed in order to preserve the fundamentals of the economy of thecountry.
Research findings indicate that several important factors explained the necessity of formation of the National Bank for prliamentarians، including basic financial problems and foreign domination over economic life of country. Although this process was associated with many obstacles and difficulties; as lack of knowledge and education of the masses، lack of experience، lack of investment security، and etc was some of the main reasons for failure of the original plan of the National Bank. The method In this research is descriptive-analytical.
Machine summary:
"از این رو، اهداف اصلی تأسیس بانک ملی چنین آورده شده است : الف ) رهایی ایـران از «چنگال »، «دستبرد»، «قید مرهونیت » اجانـب و نفـوذ سیاسـی ناشـی از آن (روزنامـه حبل المتین تهران ، ش ٧٥، ص ٢؛ روزنامه صبح صادق ، ش ٩٠، صص ١-٢؛ گروته ، ص ٢٣٨)، ب ) «دوام و استقلال » مملکت و رفع «بیچارگی و اضمحلال » ملت (روزنامه حبـل المتـین تهـران ، ش ١٧٢، صص ١-٣؛ روزنامه انجمن مقدس ملی اصفهان ، ش ٦، ص ٢)، ج ) گردش مالی پول های دفـن شـده (مجلس ، ش ٨، ص ٤) و انباشـت سـرمایه در دسـتان دولـت ، کـه شـق آخـر د) باعـث رفـع «احتیاجات » ملت ، ترقی «تجارت »، کشیدن «راه آهن »، احـداث «کارخانجـات »، تـرویج «زراعت » و کشف «معادن » میشد (روزنامۀ صبح صادق ، ش ٦٠، ص ١؛ همان ، ش ١٥٠، صص ١-٢؛ روزنامۀ مجلـس ، ش ٨، ص ٢، ٤).
به شهادت سر اسـپرینگ رایـس ، وزیـر مختـار انگلسـتان در ایـران ، بعـدها در دورة مشروطیت زمانی که مردم شوق زیادی داشتند تا برای استقلال سیاسی بـه بانـک ملـی کمک مالی کنند، پول نقد در دست مردم نبود و اگر هم وجود داشت در بانـک شـاهی و بانک استقراضی روس قرار داشت و این بانک ها هم راضی نبودند وجـوه نقـد خـود را در اختیار دولت قرار دهند (رایس ، ص ١٥٢).
دولت حتی زمـانی کـه بـا مخالفـت نماینـدگان دربارة پیشنهاد قرضـه روبـه رو شـد (تـاریخ اسـتقرار مشـروطیت در ایـران ، ص ١٣٧)، بـه طـور غیرقانونی و مخفیانه برای راه انداختن امور روزمرة خود از بانک شاهنشاهی وام دریافـت کرد (مرکز اسناد مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران ، سند ٩٠٠٠٣-ق )."