Abstract:
اتحاد استراتژیک سوریه با ایران در سه دهه گذشته یکی از دیرپاترین اتحادها در منطقه خاورمیانه بوده است. ریشههای این اتحاد را میتوان در تهدیدات و اهداف استراتژیک مشترک این دو بازیگر در منطقه جستجو کرد. البته، این روابط در دوره بشار اسد نسبت به دوره حافظ اسد عمق و گستردگی بیشتری داشته، بهطوریکه برخلاف دوره حافظ که دو کشور دارای مشارکت استراتژیک همترازی بودند، مشارکت با ایران در زمان بشار اسد شکل حامی- پیرو (ایران حامی و سوریه پیرو) به خود گرفته است. چرایی تعمیق سطح روابط دو کشور، موضوعی است که در این مقاله بدان پرداخته خواهد شد. بر این اساس، سؤال اصلی پژوهش چنین است: چرا روابط استراتژیک سوریه با ایران در زمان بشار اسد نسبت به دوره حافظ اسد عمق و گستردگی بیشتری پیدا کرده است؟ در این راستا، این فرضیه مطرح میشود که تغییرات ساختاری در نظام بینالملل و تفاوت شخصیت حافظ با بشار اسد، چرایی گسترش روابط استراتژیک سوریه با ایران در زمان بشار اسد را تبیین میکند. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و بر مبنای روش کیفی و گردآوری دادههای منابع کتابخانهای و اینترنتی است.
Strategic alliance between Iran and Syria is a viable alliance in the Middle East which is rooted in the shared threats and purposes of these actors. However، this special relationship strengthened after Bashar Assad ascended the power in 2000. It must be noted that while Iran- syria relationship was an equal partnership under Hafez Assad، it has turned to a patron- client one in which Iran has been the patron under Bashar Assad. The present paper explores the reasons behind this transformation. Accordingly the main question of the paper is as follows: why Iran- syria relationship has been strenghened under Bashar Assad? The findings of the paper demonstrate that the strengthening of relationship is explained by structural changes in international system as well as the different characters of policy makers in Syria (Hafez and Bashar). The research methodology is analytical descriptive approach.
Machine summary:
"در همین راستا، این پژوهش برای بررسی عوامل تأثیرگذار بر روند روابط استراتژیک سوریه با ایران در زمان ریاست جمهوری بشار اسد در مقایسه با حافظ اسد، بر دو سطح تحلیل فرد و نظام بین الملل تمرکز خواهد کرد.
به طورکلی ، روابط استراتژیک سوریه با ایران در دوره حافظ اسد مبتنی بر مشارکت استراتژیک برابر بود، زیرا همانطور که سوریه از اتحاد استراتژیک با ایران در راستای موازنه تهدیدهای اسرائیل ، عراق و ترکیه سود می جست ، ایران نیز نیازمند اتحاد استراتژیک با سوریه برای موازنه تهدید منطقه ای در مقابل عراق، اسرائیل و امریکا بود، ولی در دهه اول قرن بیست ویکم ، یکجانبه گرایی امریکا در قبال بحرانهای بین المللی و منطقه خاورمیانه ، این روابط را به سمت حامی ـ پیرو سوق داد که در ادامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت .
٣- تبیین سیاست خارجی سوریه از منظر تحلیل فردگرایانه در این بخش ، نوع شخصیت حافظ و بشار اسد مورد بررسی قرار خواهد گرفت و درنتیجه تأثیر شخصیتشان بر استراتژی ها و رویکردهایی که از طرف آنها در قبال ایران، اعراب، حزب الله - جریان مقاومت و اسرائیل و امریکا در منطقه اتخاذ شده، مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد تا جایگاه فرد به عنوان یکی از دو متغیر مستقل این پژوهش که در فرضیه مطرح شده است ، به محک آزمون گذاشته شود.
(١٤٤ :٢٠٠٧,Rubin) حافظ اسد اهمیت تغییر در نظام بین الملل را به دنبال اولین جنگ خلیج فارس در سال ١٩٩٠ تشخیص داد و تغییرات را در اتحاد شوروی، یعنی متحد اصلی اش درک کرد و دریافت که دیگر موازنه استراتژیک با اسرائیل دشوار است ؛ بنابراین ، او محتاطانه استراتژی جدید امریکا در منطقه را پذیرفت ."