Abstract:
توسعة فیزیکی شهرها در ارتباط مستقیم با بستر طبیعی و عوارض ژئومورفولوژی است و بسیاری از شهرهای ایران از نظر توسعة فیزیکی با محدودیتهای ژئومورفولوژی مواجهاند. شهر جدید پردیس واقع در استان البرز در فاصلة 30 کیلومتری شمال شرقی تهران و در مسیر جادة تهران شمال واقع شده است. هدف از انجام این پژوهش مطالعه و بررسی پتانسیلها و محدودیتهای توسعة ژئومورفولوژیکی شهر جدید پردیس است. روش تحقیق بر پایة روش توصیفی- تحلیلی و با انجام مطالعات کتابخانهای و میدانی و استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی AHP و توسط نرمافزار GIS Arc صورت گرفته است. با استفاده از شاخصهای شیب، کاربری اراضی، ارتفاع، فاصله از گسل، فاصله از حوضة زهکشی، فرسایش و زمینشناسی، نقشة پهنهبندی مناطق دارای پتانسیل گسترش آتی شهر پیشنهاد شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که بخش وسیعی از محدودة فعلی شهر مورد مطالعه روی موانع طبیعی مشکلآفرین واقع شده است و مکانهای دارای پتانسیل گسترش فیزیکی آتی شهر در بخشهای شمال شرقی و شمال و شمال غرب قراردارد.توسعۀ فیزیکی شهرها در ارتباط مستقیم با بستر طبیعی و عـوارض ژئومورفولـوژی اسـت و بسـیاری از شـهرهای ایران از نظر توسعۀ فیزیکی با محدودیت های ژئومورفولوژی مواجه اند. شهر جدید پردیس واقع در استان البـرز در فاصلۀ ٣٠ کیلومتری شمال شرقی تهران و در مسیر جادة تهران شمال واقع شده است . هدف از انجام این پژوهش مطالعه و بررسی پتانسیل ها و محدودیت های توسعۀ ژئومورفولوژیکی شهر جدید پردیس است . روش تحقیـق بـر پایۀ روش توصیفی- تحلیلی و با انجام مطالعات کتابخانه ای و میـدانی و اسـتفاده از روش تحلیـل سلسـله مراتبـی AHP و توسط نرم افزار Arc GIS صورت گرفته است . با استفاده از شاخص های شـیب ، کـاربری اراضـی، ارتفـاع ، فاصله از گسل ، فاصله از حوضۀ زه کشی، فرسایش و زمین شناسی، نقشۀ پهنه بندی مناطق دارای پتانسیل گسترش آتی شهر پیشنهاد شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که بخش وسیعی از محدودة فعلـی شـهر مـورد مطالعه روی موانع طبیعی مشکل آفرین واقع شده است و مکان های دارای پتانسیل گسترش فیزیکی آتـی شـهر در بخش های شمال شرقی و شمال و شمال غرب قراردارد.
Machine summary:
"بررسی مشکلات مربوط به انتخاب مکان مناسب برای توسعۀ شهرها، چگـونگی اسـتقرار سـکونتگاه هـا در محـدودة شهرها و آثار توسعۀ شهر روی لندفرم ها و زمین های اطراف و نظایر این ها، موضوعات مورد مطالعۀ ژئومورفولوژی شهری است (جباری و روستایی، ١٣٨٦: ٢٥٤).
منطقۀ مورد مطالعه شهر جدید پردیس در فاصلۀ ٣٠ کیلومتری شرق تهران در جادة تهران - آبعلی قراردارد و به دلیل عوامل مناسب زیر، برای احداث و اسکان ١٥٠هزار نفر از سرریز جمعیت تهران بزرگ برنامه ریزی و طراحی شده است : این شهر از غرب به رودخانۀ جاجرود و از شمال به رشته کوه های البرز، از شرق به شهر بومهن و از جنوب نیز به روستاهای کرشت ، سیاه سنگ ، طاهرآباد و دشت ورامین محدود است (ذوالفقاری، ١٣٨٥).
نقشۀ فاصله از گسل شهرستان پردیس مناطق دارای پتانسیل گسترش آتی شهر پردیس در نهایت ، با توجه به نقشه های ترسیم شده از عوامل مؤثری که در گسترش محدودة مـورد مطالعـه تـأثیر دارنـد شـامل شیب ، ارتفاع ، زمین شناسی، فاصله از حریم زه کشی، کاربری زمین ، فرسایش خاک و فاصله از گسل ، نقشۀ نهـایی منـاطق دارای پتانسیل گسترش آتی شهر پردیس ترسیم (شکل ٩) و شهرستان پردیس از نظر قابلیت توسـعه بـه سـه طبقـه بـا قابلیت مناسب ، متوسط و نامناسب تقسیم بندی شد.
ولی، در نهایت با توجه به طبقه بندی صورت گرفته اگر شهر پردیس را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کنـیم ، بهتـرین جهـت توسعۀ شهر در بخش غربی به سمت جنوب و در بخش شرقی به سمت شمال است که در این توسعه باید فاصله از حریم زه کشی را هم در نظر بگیریم چون رشد زیاد شهر به جهات مذکور، شهر را با خطر نزدیکـی زیـاد بـا رودخانـه هـا مواجـه میکند."