Abstract:
به موجب آموزه های فقهی و بایسته های حقوقی ، با تشکیل خانواده ، حقوق و تکالیف مختلفی میان زوجین و نیز بین پدر و مادر و فرزندان برقرار می شود؛ به منظور صیانت از نهاد خانواده در مورد وظایف زوجین ، ضمانت های اجرایی گوناگونی ؛ اعم از مدنی و جزایی وجود دارد که می تواند عامل پیش گیری از تضعیف این نهاد با ارزش اجتماعی گردد . از آنجا که تحقق نشوز در روابط زناشویی ، امری مشترک میان زوج و زوجه است ، شرع و قانون در جهت جلوگیری از آن ، ضمانت های اجرایی را در نظرگرفته اند . در صورت نشوز زن ؛ حق اعراض ، تادیب و یا خوداری از پرداخت نفقه و در فرض استمرار نشوز، حق تجدید فراش با اذن دادگاه برای مرد حاصل میگردد . در مورد نشوز مرد، تنها زمانی که این نشوز به دلیل عدم پرداخت نفقه باشد، قانونگذار علاوه بر ضمانت اجرای مدنی ، ضمانت اجرای کیفری نیز برای آن در نظر گرفته است ؛ ولی قانون حمایت خانواده ، نسبت به سایر موارد نشوز مرد ـ که در فقه مورد توجه قرار گرفته ـ سکوت کرده است . این نوشتار با روش تحلیلی – توصیفی نگاشته شده است و سعی دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا اساسا می توان عدم رعایت حق مضاجعه یا حق مواقعه از سوی زوج را جرم تلقی کرد؟ و به فرض صحت جرم انگاری ، می توان برای جلوگیری از آن ، ضمانت اجرای کیفری در نظرگرفت ؟ یافته های این مقاله نشان می دهد که حتی اگر در مواردی ، قانون حمایت از خانواده ، از بازدارندگی لازم برخوردار نباشد و از این جهت نقدهایی بر آن وارد باشد، ملاحظات خاص زندگی خانوادگی و خصوصیات حقوق یاد شده ، جز در مورد ترک انفاق ، نافی رویکرد کیفری به آن می باشد و در خصوص این مورد، سکوت قانون حمایت خانواده ، سکوتی بجا و درخور بوده است ؛ هر چند ضمانت اجراهای مدنی به قوت خود باقی خواهد بود .
Machine summary:
"۱ این مقاله در صدد بررسی ضمانت اجرای مدنی یا کیفری در زمانی است که زوج از وظایف خود تخطی کند و اینکه در قانون حمایت خانواده ، مصوب اول اسفند سال ۱۳۹۱ به چه میزان به این مهم ، توجه شده است ؟ یکی از مواردی که همواره کانون خانواده را تهدید کرده و میکند، خودداری زوج از انجام وظایف و سوء استفاده از قدرت و اختیارات قانونی و شرعی خود می باشد که با تحقق آن ، نشوز زوج مطرح می شود؛ پرسشی که در این زمینه وجود دارد این است که در صورت نشوز زوج و تخلف از انجام وظایف قانونی ، آیا می توان برای آن ، علاوه بر ضمانت اجراهای مدنی نظیر طلاق قضایی ، ضمانت اجرای کیفری را نیز در نظرگرفت ؟ تا جاییکه نگارنده به خاطر دارد در زمینه نشوز زوج ، کتاب مستقلی به رشته تحریر در نیامده است ؛ برخی از نویسندگان در مقالات به این موضوع پرداخته اند که از جمله می توان به مقاله «نشوز زوج در فقه و حقوق خانواده جمهوری اسلامی ایران » از فرج الله هدایت نیا و سید جواد علیزاده گنجی و مقاله «لزوم جرم انگاری نشوز زوج » از عبدالعلی توجهی و نیز «مقررات کیفری لایحه حمایت از خانواده در بوته نقد» از احمد حاجی ده آبادی اشاره کرد ."