Abstract:
گزارههای تاریخی افزون بر مدد رساندن به دانشمندان برای کشف آموزههای دینی، برای تبلیغ این آموزهها هم در قالب مجالس وعظ و خطابه مورد استفاده قرار میگیرند. به همین دلیل نقد و پالایش این گزارهها برای تفکیک گزارههای درست از نادرست اهمیت یافته است. شهید مطهری با آگاهی از این ضرورت، بخشی از آثار خود را به بررسی و پالایش گزارههای تاریخی اختصاص داده است. این مقاله بر آن است با گونهشناسی و طبقهبندی روشمند، مهمترین نقدهای استفاده شده از سوی شهید مطهری را در گزارههای تاریخی شناسایی و پس از دستهبندی آنها را معرفی نماید. حسین شجاعی**[1] گزارههای تاریخی افزون بر مدد رساندن به دانشمندان برای کشف آموزههای دینی، برای تبلیغ این آموزهها هم در قالب مجالس وعظ و خطابه مورد استفاده قرار میگیرند. به همین دلیل نقد و پالایش این گزارهها برای تفکیک گزارههای درست از نادرست اهمیت یافته است. شهید مطهری با آگاهی از این ضرورت، بخشی از آثار خود را به بررسی و پالایش گزارههای تاریخی اختصاص داده است. این مقاله بر آن است با گونهشناسی و طبقهبندی روشمند، مهمترین نقدهای استفاده شده از سوی شهید مطهری را در گزارههای تاریخی شناسایی و پس از دستهبندی آنها را معرفی نماید.
Machine summary:
"این مقاله بر آن است با گونه شناسی و طبقه بندی روش مند، مهم ترین نقدهای استفاده شده از سوی شهید مطهری را در گزاره های تاریخی شناسایی و پس از دسته بندی آنها را معرفی نماید.
از آن جـا کـه عنصـر دیـن ، بیشـترین اثربخشی را در هویت آدمی دارد، شهید مطهری به عنوان اسلام شناس ، یکـی از وظـایف خود را نقد گزاره های تاریخی میبیند؛ زیرا وی، تاریخ را یکی از انواع رهیافت هـای قابـل استفاده در دین پژوهشی میداند.
در تعریف این دو باید گفت که نقد بیرونی، نقدی است کـه بـه هویت متن میپردازد اما نقد درونی، درگیر مبانی و محتوای مـتن اسـت ٢٦ بنـابراین ، نقـد درونی و برونی، یکی از راه کارهای مفیدی هستند که میتوان در بررسی و نقد روایت ها و منابع تاریخی از آنها استفاده کرد.
٧٧ بنابراین ، یکی از ابزارهایی که شهید مطهری برای نقد گزاره های تاریخی استفاده میکند، اشاره به پیش فرض ها، تعصبات ، جانب داریها، عقده ها و کینه های مورخ است که گاه نمیتواند از آنها رهایی یابد.
بنابراین از آن جا که برخی گزاره های تاریخی از طریق روایت ها منتقل شده اند و از سوی دیگر در احادیث آمده است که باید قرآن و احادیث ، ملاک سنجش همه چیز قرار گیرد٨٨، شهید مطهری از قرآن و روایت به عنوان ابزار نقد بهره میبرد.
بهره جویی از عقل ، نشان دادن تناقض های درونی و نقد بر اساس معارف قرآنی و روایی از دیگر راه کارهای شهید مطهری در مبارزه با گزاره هایی است که از نگاه ایشان نادرست مینماید."