Abstract:
همزمان با غلبه اعراب مسلمان بر ماوراءالنهر، با مقاومت قرلقها، منطقه هفت آب و ترکستان شرقی، فتح نشده و تا دو قرن بعد، در برابر حملات سپاهیان مسلمان مقاومت کردند. اما به تدریج، تعالیم اسلام در این منطقه نفوذ پیدا کرده و در نیمة دوم قرن چهارم هجری به عنوان مذهب غالب آن نواحی درآمد. این مقاله درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی و از طریق بهپرسشکشیدن دادههای موجود، تا حد امکان به این روند گسترش اسلام در قلمرو قرلقها وضوح بیشتری ببخشد. این مطالعه نشان میدهد که اگرچه قرلقها به لحاظ نظامی در مقابل سپاهیان اسلام مقاومت کردند، اما بهتدریج از طرق مختلف همچون تبلیغات مذهبی بازرگانان، غازیان، مراودات سیاسی، و بالاتر از همه فعالیت مبلغان مسلمان در آن ناحیه، تحتتأثیر فرهنگ اسلامی قرار گرفته و مسلمان شدند.
When Muslim Arabs conquered Transoxiana، the eastern Turkistan and Semirchie remained unoccupied for two centuries by Qarluqs resistance. But Islamic teachings were gradually propagated in their area and in the second half of the fourth century A.H Islam became the dominant religion among them. On the basis of a descriptive-analytic method، this article is to clarify the process of propagation of Islam in Qarluq territory through criticizing available data. This study shows that although Qarluqs resisted against Muslim invaders، but they were gradually affected by Islamic teachings in different manners – such as religious propaganda by Muslim merchants and warriors، political relations and intercourses، and above all the efforts of Muslim propagandists - and converted to Islam.
Machine summary:
"براساس منابع اسلامی ، دو شاهراه عمدة تجاری بین آسیای غربی و هند با چین ، از قلمرو قرلق ها می گذشت ؛ یکی جاده ای که از سمرقند به چاچ و از طریق هفت آب ( و از دو سوی دریاچه ایسیک کول ) به سوی چین می رفت (گردیزی ، صص ٥٩٥- ٥٩٧) و دیگر راه تجاری عمده ای که از بلخ و بدخشان به کاشغر در حوزة رود تاریم وارد شده و محل تردد کاروان های زیادی از تاجران آسیای غربی و هند به سوی چین (یا بالعکس ) بود (حدودالعالم ، ص ١٠٥).
اگر چه منابع موجود، اسلام پذیری قرلق ها و ستق بغراخان را در کاشغر دانسته اند، به دلایل زیر به نظر می رسد که این فرآیند نخست در هفت آب روی داده و سپس به کاشغر منتقل شده باشد: ١- در همۀ روایات ، نخستین خان مسلمان قرلق ، یعنی ستق را با لقب بغراخان نوشته اند.
با توجه به آنکه این قضیه حاکی از غلبۀ قرلق ها بر آن ناحیه است (بارتولد، تاریخ ترک های آسیای میانه ، ص ٩٢)، و هم اینکه به تصریح ابن زبیر (ص ١٥٠)، مسلمان شدن خان بعد از بازگشت سفیرانش از بخارا در همین سال روی داده است و نیز در منابع موجود از واکنش امیران سامانی در قبال این پیشروی کفار هیچ سخنی به میان نیامده است ، میتوان تصور کرد که این خانی که بر بلاساغون غالب شده همان بغراخان بوده و چون مدتیبعد به اسلام گرویده ، امیر سامانی از مقابله با وی خودداری کرده است ."