Abstract:
یقظه و بیداری از جمله مفاهیم خاص دینی و عرفانی است که در مقابل غفلت و بیتوجهی قرار دارد و لازمۀ رسیدن به مقام توبه و گام نهادن در وادی سلوک است. یقظه حالی است که با جذبه و عنایت الهی آغاز میشود و انقلابی درون انسان به پا میکند که او را با سلوکی عارفانه به کمال مطلوب میرساند. نوشتار حاضر برآن است تا با تأکید بر اهمیت یقظه در مراتب سلوک، داستان پیر چنگی از مثنوی مولوی و شیخ صنعان از منطقالطیر عطار را با هدف شناخت دقیق این مفهوم عرفانی بررسی کند و از منظر این دو داستان به عوامل یقظه، حالات انسان پس از یقظه، نقش پیر و هدایتگر، تأثیر الهامها و رویدادهای غیبی، تقدم مشیت الهی برخواست بنده، آزمایش الهی تأثیر سوز دل و گریه در استجابت دعا، سفر از من به فرامن، نفیحجاب خودبینی، گناه دانستن عجب، ترک هوشیاری و...دست یابد.
Machine summary:
"بررسی و تحلیل مفهوم یقظه در متون عرفانی (با تأکید بر دو داستان پیرچنگی و شیخ صنعان ) * صفیه توکلی مقدم چکیده یقظه و بیداری از جمله مفاهیم خاص دینـی و عرفـانی اسـت کـه در مقابـل غفلـت و بی توجهی قرار دارد و لازمة رسیدن به مقام توبه و گام نهادن در وادی سلوک است .
نوشتار حاضر برآن است تا با تأکید بر اهمیت یقظه در مراتب سلوک ، داستان پیر چنگی از مثنوی مولوی و شیخ صنعان از منطق الطیر عطار را با هدف شناخت دقیـق ایـن مفهـوم عرفانی بررسی کند و از منظر این دو داستان به عوامل یقظه ، حالات انسان پـس از یقظـه ، نقش پیر و هدایتگر، تأثیر الهام ها و رویدادهای غیبی ، تقدم مشیت الهـی برخواسـت بنـده ، آزمایش الهی تأثیر سوز دل و گریه در استجابت دعا، سفر از من بـه فـرامن ، نفـی حجـاب خودبینی ، گناه دانستن عجب ، ترک هوشیاری و...
» (فروزانفر،٧٧٥:١٣٨٤) پس عمر گفتش که این زاری تو هست هم آثار هشیاری تو (مثنوی : ٢١٩٩) شیخ صنعان در اثر رویدادی غیبی از خواب عافیت طلبی و خوشنامی برمی خیـزد و بیداری بردبارانة او، موجب تحول بنیادین دختر ترسا و رسیدن به مقام فنا می شود: بخت کوتا عزم بیداری کند یا مرا در عشق او یاری کند (عطار،١٥٢:١٣٨٤) توبه : «توبه نخستین مرحله سلوک و مستلزم اثبات هستی و انیت عبد است ، برکندن ریشه هستی یعنی جهاد نفس امری است که جز بـا عنایـت حـق صـورت نمـی گیـرد."