Abstract:
هدف این مقاله بررسی انتقادی اخلاق ارتباطی نادینگز با تاکید بر دیدگاه جوادی آملی در کتاب مفاتیح الحیات است که نوعی اخلاق ارتباطی را مطرح میکند. دیدگاه نادینگز، که بر مبانی فلسفی فمینیسم، عاطفهگرایی، هستیگرایی، طبیعتگرایی عملگرا و قائل بودن به شر در جهان مبتنی است از دید کتاب مفاتیح الحیات جوادی آملی، که بر مبانی فلسفی حکمت متعالیه، عقلگرایی دینی، مطلقگرایی، محوریت ارزشهای انسانی و احسن بودن نظام آفرینش مبتنی است، مورد نقد قرار گرفته است؛ بدین منظور این مقاله از روش توصیفی ـ تحلیلی و مقایسهای بهره میگیرد. نتایج حاکی است که بهرغم نقاط مثبت دیدگاه نادینگز مانند تاکید بر عنصر عاطفه، برقراری ارتباط دو طرفه، که نیازمند درک متقابل است و دیدن دنیا از دید شخص مورد دلمشغولی از نظر نادیده گرفتن منابع خارجی تقدس، تاکید بیش از حد بر عنصر عاطفه و روابط رو در رو و نادیده گرفتن عقل، جنسیتگرایی، نسبیتگرایی و قائل بودن به شر در جهان دیدگاه جامعی نیست و لذا از دیدگاه دینی قابل نقد است. بنابراین از مبانی دیدگاه ارتباطی جوادی آملی می توان دلالتهایی مانند خدامحوری، محوریت ارزشهای انسانی به جای جنسیت، در نظر گرفتن عنصر عقل و عاطفه در کنار هم و پایهریزی اصول ثابت و پایدار را در تبریت اخلاقی استنباط کرد.
Machine summary:
ثانیا از یک سو نظریه ارتباطی نادینگز<FootNote No="11" Text="- Noddings, Nel"/> در سالهای اخیر در حوزه تربیت اخلاقی به طور چشمگیری مطرح شده، و اکنون مورد توجه اندیشمندان و برنامه ریزان تعلیم و تربیت قرار گرفته و مقالات متعددی در این زمینه نوشته شده است و از سوی دیگر دیدگاه ارتباطی دینی در کتاب مفاتیح الحیات (1391) ـ به رغم گستردگی و جامعیت و نیز برخی تفاوتهای بنیادی با نگاه فمینیستی نادینگز ـ که با اشاره به آیات قرآن نوعی اخلاق ارتباطی را مطرح میکند و آبادانی زمین را به تعامل همه جانبه و انسانی افراد با خود، همنوعان، نظام اسلامی، حیوانات، محیط زیست و احیای منابع حیاتی آن میداند، کمتر مورد توجه واقع شده است؛ لذا با توجه به این نکات در پی این هستیم که با مطرح کردن نظریه ارتباطی دینی در کتاب مفاتیح الحیات، دیدگاه ارتباطی نادینگز را در اخلاق نقد کنیم که از این حیث وجوه تشابه و تفاوت این دو نیز روشن خواهد شد و در نهایت از حیث این نقد دلالتهایی برای تربیت اخلاقی استنباط میشود؛ بنابراین سؤالات این پژوهش به این شرح است: 1 ـ ویژگی کلی دیدگاه ارتباطی نادینگز و دیدگاه ارتباطی مورد استفاده در کتاب مفاتیح الحیات چیست؟ 2 ـ مبانی فلسفی این دیدگاههای ارتباطی چیست؟ 3 ـ چه نقدهای از دیدگاه دینی بر دیدگاه نادینگز وارد است؟ 4 ـ ضمن نقد دیدگاه نادینگز از لحاظ دینی، چه دلالتهایی برای تربیت اخلاقی میتوان استنباط کرد؟ روش پژوهش روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و مقایسه ای است؛ به این صورت که ابتدا دیدگاه ارتباطی نادینگز و دیدگاه ارتباطی جوادی آملی در کتاب مفاتیح الحیات ـ که رویکردی دینی است ـ توصیف و تحلیل میشود و سپس رویکرد نادینگز از دیدگاه دینی مورد نقد قرار میگیرد که نقد مورد نظر، وجوه تشابه و تفاوت این دو دیدگاه را روشن میکند.