Abstract:
ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﺪل دوﻟﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮا در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺷﺮق آﺳﯿﺎ ﺑﻪ وﯾﮋه در ژاﭘﻦ، ﮐﺮه ﺟﻨﻮﺑﯽ، ﻣﺎﻟﺰی و ... ﺑﺎر دﯾﮕـﺮ ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ را در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺎﯾﯿﺪ و ﺿﻌﻒ ﻧﺌﻮﮐﻼﺳﯿﮏ ﻫﺎ را از ﺣﯿﺚ ﺗﺎﮐﯿـ ﺪ ﺑـﺮ ﺑـﺎزار ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻋﺎﻣـﻞ ﻣﺘﻮازن ﮐﻨﻨﺪه آﺷﮑﺎر ﻧﻤﻮد. اﻟﺒﺘﻪ در اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻮﻟﯽ اﻣﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻄـﺮح ﻧﯿﺴـﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ آن ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و »اﺳﺘﻘﻼل ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ« از وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﺑﺎرز آن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷـﻮد. از اﯾﻨﺮو ﻣﻔﺮوض اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ راﻧﺘﯿﺮ ﺑﻮدن دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان اﺳﺖ. اﻣﺎ ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺎﺳـ ﯽ این اﺳﺖ ﮐﻪ راﻧﺘﯿﺮﯾﺴﻢ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺪم ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی دوﻟﺖ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﮔـﺮا ﺷـﺪه اﺳـﺖ؟ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ دوﻟﺖ ﻫﺎی ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ راﻧﺘﯿﺮ ﺑﻮدن ﻫﺮ ﯾﮏ از آﻧﻬﺎ ﻃﺒﻖ داده ﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﻮرد ﺗﺎﯾﯿﺪ واﻗﻊ ﺷﺪ. در ﺗﺸﺮﯾﺢ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺸـﺎن داده ﺷﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ راﻧﺘﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺧﺎص ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. اﺳـﺘﻘﻼل ﻣـﺎﻟﯽ ﻧﺎﺷـ ﯽ از درآﻣـﺪ ﻧﻔـﺖ، ﺟﺪاﯾﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﻬﺎد دوﻟﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻧﻤﻮده و ارﺗﺒﺎط ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑـ ﯿﻦ ﻧﻬـﺎد دوﻟـﺖ و ﻧﻬﺎدﻫـﺎی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. راﻧﺖ ﻧﻔﺘﯽ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻫﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ از ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬاری ﻃﺒﻘﺎت و اﻗﺸـﺎر اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺑـﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎی دوﻟﺖ ﺑﮑﺎﻫﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﭘﯿﺶ ﺑﺮد. ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد راﻧﺘﯽ ، ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﯽ ﻫﻤﻮاره ﻧﻘﺸﯽ ﻣﺤﻮری در اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳـﺘﮕﺬاری ﮐـﻼن و از ﺟﻤﻠـﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﮐﻠﯿﺪ واژه اﺻﻠﯽ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻـﻞ » ﻋـﺪم ﻧﻤﺎ ﯾﻨـﺪﮔ ﯽ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻋـﺪم در ﯾﺎﻓﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت« اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﺪار ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس، ﺧﻮد را ﻓﺮاﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺣﺴـﺎس ﮐـﺮده و از اﯾﻨﺮو ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی دوﻟﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮا را ﻣﻨﺘﻔﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ.
Machine summary:
اما پرسش اساسـي ايـن است که رانتيريسم جمهوري اسلامي چگونه موجب عدم شکل گيري دولت توسـعه گـرا شـده اسـت ؟ در پاسخ به اين پرسش دولت هاي بعد از انقلاب مورد بررسي قرار گرفت که ميزان وابستگي به نفت به عنوان شاخص رانتير بودن هر يک از آنها طبق داده هاي آماري مورد تاييد واقع شد.
هدف اين مقاله شناخت شاخص هاي تحصيلداري در ممانعت از شکل گيري دولت توسعه گرا در جمهوري اسلامي است که تلاش مي شود با استناد به رهيافت نهادگرايي به عنوان چارچوب نظري و پشتوانه علمي بحث ، موضوع بالا بررسي و سئوال اصلي مقاله پاسخ داده شود.
در نتيجه اين امر ، رويدادهاي ذيل حاصل مي شود: -استقلال دولت از اقشار و طبقات اجتماعي و در نتيجه تحميل خواسته هاي دولت به جامعه -وابسته شدن اقشار و طبقات اجتماعي به نهاد دولت -قرار گرفتن نهاد دولت بر فراز جامعه -گسترش مداخله دولت در امور اقتصادي -توزيع رانت نفت جهت جلب حمايت سياسي - گسترش ابزارهاي سرکوب ( سردار آبادي ، ١٣٨٣ : ١٣٧-١٦٢) ٥-سه دولت در رويکرد نهادگرايي الف - دولت توسعه گرا دولت توسعه گرا دولتي است که ترکيب استقلال و اتکا به جامعه در آن وجود داشته باشد.
ir/fa/law/show/132295 با عنايت به ويژگي هايي که در بالا براي دولت توسعه گرا و دولت تحصيلدار ذکر شد از يکسو و با تاکيدي که متن سند چشم انداز بر توسعه در ابعاد مختلف دارد از سوي ديگر، مي توان گفت که تا آينده نزديک ويژگي هاي دولت تحصيلدار با تاکيد بر درآمد نفتي که بخش اعظم بودجه به آن وابسته است ، همچنان به عنوان ويژگي مسلط دولت در ايران باشد.