Abstract:
این تحقیق به بررسی تاریخ ریخت شناسی اندام برگ در ایران اسلامی از سده سوم تا پنجم هجری با تاکید بر دستاوردها و نوآوری های آن می پردازد. از لحاظ تاریخ گیاه شناسی، این مقطع زمانی را می توان به دو مرحله شکل گیری و شکوفایی تقسیم کرد. این تحقیق در مرحله اول غالبا مبتنی است بر کتاب النبات ابوحنیفه دینوری و الحاوی رازی و در ورحله دوم غالبا مبتنی است بر قانون ابن سینا و صیدنه بیرونی. نتایج حاصل از این تحقیق از لحاظ معیارهای اصلی ریخت شناسی اندام برگ : اندازه ، رنگ ، بو و طعم ، سطح ، حاشیه ، آرایش بر روی ساقه و شکل پهنک تا حد بسیاری با معیارهای ریخت شناسی برگ در دانش امروزی گیاه شناسی قابل تطبیق است و بر همین مبنا می توان به چارچوب کلی گیاه شناسی ایرانی دست یافت .
Machine summary:
"واژگان کلیدی: ریخت شناسی برگ ، گیاه شناسی ایرانی، علم النبات ، الادویه المفرده ، تاریخ گیاه شناسی / مقدمه در تحقیقات امروزی بر روی متون طبی ایرانی- اسلامی توجه اصلی بر روی خواص دارویی- درمانی گیاهان متمرکز شده است در حالیکه این متون حاوی دقیق ترین و کامل ترین توصیفات ریخت شناسی از اندام های مختلف گیاهان هستند که با استفاده از این توصیفات میتوانیم گیاهان مشابه مختلف را از یکدیگر تشخیص و تمایز دهیم اما، در کل اطلاعات ارائه شده در این زمینه نشانه دید علمی و دقیق این دانشمندان به دانش گیاه شناسی به عنوان یک علم مستقل از داروشناسی / نیز هست در این مقاله از لحاظ زمانی سده سوم تا پنجم هجری انتخاب شده ، زیرا به نظر نگارنده در این مقطع زمانی مهم ترین آثار مرتبط با دانش گیاه شناسی و به تبع آن دانش ریخت شناسی اندام برگ به نگارش در آمده و چهارچوب نهایی نیز شکل گرفته و سیری تکاملی این دانش در این آثار را به خوبی مشاهده میکنیم .
به جنبه تخصصی جدید دیگری نیز پرداخته و آن توصیف نوک برگ است که آثار پیشین مورد توجه قرار نگرفته ؛ در این مرحله از تاریخ گیاه شناسی، شکل های متنوع تری از انواع پهنک برگ ارائه شده و دو نوع پهنک ماهی و مثلثی شکل به این دانش اضافه شده ، اما مهم تر از آن ، توصیف دقیق از انواع سطوح مختلف برگ هاست و گسترده ترین و / متنوع ترین اطلاعات در مورد ریخت شناسی اندام برگ در زمینه سطوح برگ ارائه شده ، یعنی سطوح چرب ، پرزدار، لزج ، صاف و خط دار به تاریخ این دانش در ایران اضافه شده است ."