Abstract:
با توجه به اهمیتی که درآمدهای مالیاتی در تامین هزینههای دولت دارد، برآورد ظرفیت مالیاتی نقش مهمی در سیاست گذاریهای اقتصادی میتواند ایفا کند. از این رو در مطالعه حاضر به برآورد ظرفیت مالیاتی اقتصادی استانهای کشور طی دوره 1390-1380 پرداخته شده و ظرفیت مالیاتی سهم مالیاتها از تولید ناخالص داخلی استانها تعریف شده و برای برآورد ظرفیت اقتصادی مالیات از روش اقتصادسنجی فضایی استفاده شده است. نتایج نشان میدهند که افزایش شاخص توسعه انسانی به افزایش مالیات بر درآمد، ثروت، فروش و کل میانجامد و سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی از کل ارزش افزوده به صورت غیر مستقیم در ظرفیت مالیاتی دخیل میباشد. همچنین افزایش سهم ارزش افزوده بخش صنعت و معدن از کل ارزش افزوده منجر به افزایش مالیات بر درآمد و مالیات کل میشود، در حالیکه تاثیرپذیری مالیات بر فروش و ثروت از افزایش ارزش افزوده این بخش مثبت نمیباشد.
Machine summary:
"از این رو در مطالعه حاضر به برآورد ظرفیت مالیاتی اقتصادی استانهای کشور طی دوره ١٣٩٠-١٣٨٠ پرداخته شده و ظرفیت مالیاتی سهم مالیاتها از تولید ناخالص داخلی استانها تعریف شده و برای برآورد ظرفیت اقتصادی مالیات از روش اقتصادسنجی فضایی استفاده شده است .
مطالعات داخلی حاتمی زاده و غیبی (١٣٨٠: ٩) وضع نظام مالیاتی کشور برای دوره ١٣٤٢ تا ١٣٧٩ را بررسی کردند و نتایج بر این دلالت دارد که شاخص نسبت مالیاتها به تولید ناخالص داخلی به عنوان یکی از معیارهای سنجش کارایی نظام مالیاتی در سالهای اخیر نوسان قابل توجهی داشته و رقم آن در سال ١٣٧٩ به شش درصد رسیده است .
می باشد و بر تمامی مالیاتهای مورد بررسی تاثیر معناداری دارد اما تاثیر منفی نسبت ارزش افزودة این بخش به تولید ناخالص داخلی بر متغیرهای وابسته دلالت بر آن دارد که بسیاری از زیربخش های بخش مذکور از پرداخت مالیات معاف می باشند و این بخش در این دوره نتوانسته ظرفیت مالیات بر درآمد و کل را افزایش دهد اما نسبت مالیات بر ثروت و فروش از افزایش سهم ارزش افزودة بخش خدمات از کل ارزش افزوده تاثیر مثبت پذیرفته است .
همچنین با توجه به جدول شکاف مالیات کل در سال ١٣٩٠ استانهای فارس، گلستان، مازندران، همدان و کرمانشاه مانند استانهای یزد و مرکزی و استانهای خراسان رضوی، آذربایجان غربی و گیلان در جمع آوری مالیاتها تغییر رویه داده، گروه اول کم تر از ظرفیت مالیاتی و گروه دوم بیش از ظرفیت مالیاتی خود مالیات جمع آوری کردهاند اما گروه سوم روشها را بهبود بخشیده و به سمت ظرفیت مالیاتی خود پویایی داشته اند، برخلاف استان هرمزگان که از تعادل دور شده و مالیاتی بیش از ظرفیت مالیاتی خود جمع آوری کرده است ."