Abstract:
شکوفایی عقل ، رسالت همه انبیا و اولیا بـوده اسـت . مـردم در عصـر ظهـور در اثـر تجربه و بلوغ تاریخی ، آمادگی لازم برای تکامل عقول را خواهنـد داشـت و امـام ع رسالت جهانی خویش را با تکامل عقول انسان هـا آغـاز مـی کنـد. براسـاس برخـی احادیث ، عقول در عصر ظهور تکامل می یابند و ابـزار ایـن جمـع و تکمیـل عقـول ، دستان پرتوان ولایت است . معنای جمع شدن عقـول ، جمـع شـدن عقـل فردفـرد انسان ها است و نتیجة آن ، رسیدن همه به اتحاد و اجماع است . جمع عقـول بـا تبلیـغ و تربیت تدریجی امام صورت می گیرد و تأثیر عنایت امام ، عادی و طبیعی است ؛ نه اعجـاز. دانش روز نیز دریافته است که انسان دارای استعدادها و ظرفیت های قابل تـوجهی است که در آینده ، توان بهره مندی از آنها را خواهد یافت . در پایان این پژوهش نیـز به ارتباط دوطرفة عقل و علم اشاره می شود؛ علم سبب رشد عقل است و عقـل نیـز زمینة کسب علم را فراهم می کند.
Development of intellect has been the mission of all prophets and saints. People will have the necessary preparation for evolution of intellects based on experience and historical maturity in the era of reappearance and Imam will begin his universal mission by evolution of humans intellects. Based on some narrations،intellects will be evolved by the era of reappearance and the means of this collection and perfection of intellects is the powerful hands of Vilayat. Accumulation of intellects means gathering of each individuals intellect and its result is reaching to unity and consensus. Accumulation of intellects is carried out by gradual propaganda and education of Imam and the effect of Imams favor is normal and natural but not miracle. The contemporary knowledge has also figured out that human possesses significant skills and capacities who is able to enjoy them in future. At the end of this study، it is pointed out to the mutual relation between intellect and science; science causes growth of intellect and intellect provides the ground to achieve science.
Machine summary:
"عنایت امام نیز یا دفعی است (یکی از دو جنبه ای که در مورد کلام علامه جوادی آملـی بـه نظـر مـی رسـد)؛ یعنی امام با تصرف ولائی خویش به صورت معجزه آسا و یک مرتبه مـردم را منقـاد و متحـول مـی نمایـد و ایمان و ارزش های اخلاقی را یک مرتبه در دل و فکر مردم ایجاد می نماید و در نتیجه جامعه ای مطلـوب و کامل ایجاد می گردد؛ یا ناظر به تربیت تدریجی است و امام تدریجا و کم کم معارف و احکـام الهـی را بـرای مردم تبیین می کنند و مردم هم پذیرای آنها می شوند؛ اما درباره اینکه چرا تربیت در زمـان پیـامبران و دیگـر ائمه در اکثر مردم اثر نکرد و تنها در زمان آخرین حجت الهی مؤثر می شود، می تـوان گفـت تـأثیر تربیـت یـا معجزه آسا خواهد بود (جنبة دومی که از کلام علامه جوادی آملی برمی آید) یا عادی است و پذیرش مردم بـه سبب بلوغ تاریخی است که به آن رسیده اند.
(معرفت ، ۱۳۸۳: ۵۹) ملاصالح و شهید صدر ـ همان طور کـه در بحـث کیفیـت جمـع شـدن عقول ذکر شد ـ کیفیت تکامل عقول را نیز تبلیغ دین مبین اسلام و تربیت و هدایت انسان ها دانسـته انـد؛ اما اینکه چرا تبلیغ و تربیت در زمان پیامبران و ائمه ع دارای نتیجة حداکثری نبوده و تنها در تعداد کمی از مردم تأثیرگذار بوده است ، درحالی که در زمان آخرین حجت الهی ، بیشتر مردم تحت تأثیر تبلیغ و تربیـت امام قرار خواهند گرفت ، سؤالی است که ملاصالح مازندرانی به آن نپرداخته است ؛ ولی شهید صدر به ایـن مطلب پاسخ داده است : زیرا تودة مردم در اثر تجربه و بلوغ تاریخی به یک آمادگی و شایستگی می رسند و می فهمند که تنها در سایة رهبری حجت الهی است که به سرمنزل کمال نهائی نائل می شـوند؛ ولـی ایـن شایستگی و تجربة تـاریخی در زمـان پیـامبران و ائمـه ع نبـود؛ در نتیجـه تبلیـغ و تربیـت آنهـا نتیجـة حداکثری نداشت ."