Abstract:
نوسان شدید قیمت در بازار گوشت مرغ و تخم مرغ و کنترل و کاهش نوسان ها پیوسته عاملی با اهمیـت بـرای تولیدکننده ، مصرف کننده و دولت است . اما این نوسان ها متاثر از عوامل متعدد در طرف عرضـه و تقاضـای بازار محصول و نهاده های آن است . نتایج پژوهش حاضر نشـان مـی دهـد کـه : ایـران بـا ١/٥ درصـد و یـک درصد تولید جهانی گوشت مرغ (٧٦/٣ میلیون تن ) و تخم مـرغ (٦١/٣ میلیـون تـن ) در جایگـاه ١٨ و ١٧ در سطح جهان قرار دارد. مقایسه روند قیمت داخلی و خارجی گوشت مرغ بر اساس نرخ ارز آزاد طـی سـالهای ١٣٧٠-١٣٨٣ نشان می دهد که تا سال ١٣٧٨ قیمت داخلی همواره کمتر از قیمت جهانی و از این سال به بعد قیمت داخلی بیش از قیمت جهانی شده است . ایـن در حـالی اسـت کـه در مـورد تخـم مـرغ قیمـت داخلـی همواره کمتر از قیمت جهانی بوده اسـت . همـین طـور، بررسـی قیمـت ماهانـه خـرده فروشـی گوشـت مـرغ و تخم مرغ در دوره ٨٤-١٣٨٠ نشان می دهد که قیمت هر دو محصول روند مشابهی داشتند. در واقع ، بیشـترین رشد قیمت در ماه های آغازین سال (فصل بهار) است . پس از آن در سه ماهه تابستان افزایش قیمت ها بطئـی است . در سه ماهه پاییز دوباره سیر صعودی رشد قیمت ها آغاز و در سـه ماهـه زمسـتان قیمـت خـرده فروشـی کمترین رشد را دارد. علاوه بر نوسان های قیمت ، هزینه تولید بالا، مدت زمان بالای فرایند تولید، پایین بودن ضریب تبدیل دان به گوشت مـرغ و وابسـتگی صـنعت طیـور بـه واردات نهـاده هـا بـالاخص دان و بـه موقـع فراهم شدن آن ، مهم ترین چالش های صنعت مرغداری کشور است . نتـایج حاصـل از نسـبت هـای تمرکـز در بازار تخم مرغ بیانگر آن است که نسبت تمرکز ١ ، ٤ ، ٨ و ١٦ بنگـاهی تخـم مـرغ در سـال ١٣٨٤ بـه ترتیـب ١/٩٤ ، ٦/٥٨ ، ١٠/٨٦٨ و ١٧/٠٥ درصد است . بر این اساس ، نوع ساختار بازار تولید تخم مرغ رقـابتی اسـت . نسبت تمرکز یک بنگاهی از ٣/٢ درصد در سال ١٣٧٥ به ١/٩٤ درصـد در سـال ١٣٨٥ کـاهش یافتـه اسـت . نتایج شاخص هرفیندال در بازار تخـم مـرغ در سـال ١٣٧٥ حـدود ٠/٠٠٥ بـود کـه در سـال ١٣٨٤ بـه ٠/٠٠٣ کاهش یافته و گویای آن است ساختار بازار رقابتی تـر شـده اسـت . محاسـبه شـاخص لرنـر در بـازار داخلـی گوشت مرغ و تخم مرغ در مقایسه با بازار صادراتی آنها در دوره ٨٣-١٣٧٩ نشان می دهد که این شـاخص از ٠/٠٦ و ٠/١٣ به ٠/٤٣ و ٠/٣٧ افزایش یافته و بیانگر افزایش درجه رقابت در بازار صـادراتی گوشـت مـرغ و تخم مرغ است .
Machine summary:
واژه های کلیدی : ساختار بازار، انحصار، رقابت ، تمرکز، مرغ و تخم مرغ ، ایران طبقه بندی JEL: L٢٢ , L١٦ ,L١٣ ,L١١ An Assessment of Monopoly, Competition and Concentration in Iran's Market of Chicken and Egg Hosseini, Mir Abdollah & Permeh, Zorar Faculty members of Institute for Trade Studies & Research Abstract Wide fluctuations of the prices of chicken and egg along with the containment of these fluctuations always matter to producers, consumers and government.
Keywords: Market Structure, Monopoly, Competition, Concentration Ratios, Chicken and Egg, Iran JEL: L11, L13, L16, L22 مقدمه صنعت مرغداری دومین صنعت بعد از صنعت نفت کشور است .
ایـن امـر در بازار محصولاتی همچون گوشت مرغ و تخم مرغ می تواند مشهود باشد و این احتمـال وجـود دارد ________________________________________________________________ ١- یکی از مشکلات صنعت مرغداری ایـران بـالا بـودن وزن لاشـه مـرغ (١/٨ کیلـوگرم ) در مقایسـه بـا متوسـط جهـانی (١/٣٨ کیلوگرم ) است .
مصرف گوشت مرغ در ایران در این دوره با رشد متوسط سالانه ٥/٣٩ درصد از ٤٣٨ هزار تن در سـال ١٩٩١ بـه ٨٢٢ هـزار تن در سال ٢٠٠٣ افزایش یافته است که تقریبا حاکی از دو برابر شدن مصرف آن می باشد.
مطابق این جدول شاخص لرنر در بازار داخلی گوشت مرغ در این دوره از ٠/٠٦ در سـال ١٣٧٩ بـه ٠/٤٣ در سال ١٣٨٣ افزایش یافته که نشان می دهد رقابت در بازار صـادراتی گوشـت مـرغ افـزایش یافتـه است .
H. , (2002), Measuring the effects of government intervention in pricing livestock products: a case study of chicken meat in Iran, Agricultural Economics and Development, Scientific & Research Quarterly Journal Institute, Vol. 10, No. 1 (37), Spring.
(
, 
, 
)
