Abstract:
مولانا در تصاویر هنری خود از آرایه های بیانی و فنـون بلاغـی در مثنـوی معنوی بهرة بسیار برده است ؛ از جمله کنایه به عنوان ابزاری کارآمد در علـم بیـان، مورد توجه او قرار گرفته ، بسیاری از سخنان خود را در قالب این شیوة بیانی مطـرح ساخته است . در این پژوهش کنایه و کارکردهـای تـصویری آن، در مثنـوی معنـوی بـه شیوة توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است رابطـة کنایـات مثنوی با کنایه های عربی مشخص و میزان شباهت و اشتراک این مقوله در مثنوی و ادب عربی مورد بررسی قرار گیرد. نتیجة این پژوهش مشخص می سازد کـه کنایـه هـای موجـود در مثنـوی، شباهت بسیاری با کنایه های عربـی دارد و از آنجـا کـه کنایـه هـای هـر فرهنـگ ، 75اختصاص به همان فرهنگ دارد، این همسانی از نشانه های پیونـد عمیـق تـاریخی ، فرهنگی و تاثیر و تاثر دو زبان و فرهنگ عربی و فارسی در یکدیگر است . از دیگـر سو قرائن و شواهد نشان می دهند که دست کم هشت مورد از کنایه هایی که در این مقاله به آنها اشاره شده ایرانی هستند و به همین سبب ، برخلاف دیدگاه عمومی ، بـا اطمینان تمام نمی توان ادعا کرد که بقیة آنها عربی هستند
Machine summary:
نتیجة این پژوهش مشخص می سازد کـه کنایـه هـای موجـود در مثنـوی، شباهت بسیاری با کنایه های عربـی دارد و از آنجـا کـه کنایـه هـای هـر فرهنـگ ، 75اختصاص به همان فرهنگ دارد، این همسانی از نشانه های پیونـد عمیـق تـاریخی ، فرهنگی و تأثیر و تأثر دو زبان و فرهنگ عربی و فارسی در یکدیگر است .
در این میان بسیاری از کنایه های به کار رفته در مثنوی در ادب عربی دیده می شـود؛ ایـن پـدیـدة مشترک یکی از رشته های پیوند دیرین فرهنگی و اجتمـاعی را بـین دو زبان و فرهنگ عربی و فارسی نشان می دهد.
قدیمی ترین تعریف کنایه در ادب فارسی به محمد بن عمر رادویانی برمی گردد که در کتاب ترجمان البلاغة آورده است : «و یکی از بلاغت ها کنایـت گفـتن اسـت و آن چنان بود کی شاعر بیتی بگوید به کنایت ...
مختارالسلطنه برای مبارزه با گران فروشی ، یکی از آنها را در خیابان آویزان می کند بـه گونـه ای کـه وضوح دریافت زیرا اینها در اثر حوادثی پیش آمده که اختـصاص بـه فرهنـگ ایرانـی دارد، همچنین کنایه های «دامن کشان »، «آستین افشاندن » و «خاکسترنشین شـدن » در معنای تکبر، بخشش و سوگواری مربوط بـه نـوع پوشـش ، قـرار داشـتن جیـب در آستین و سنت خاکستر ریختن بر سر کسی است که عزیز خود را از دست داده است .
در این بخش به کنایه های مشترک در مثنوی و ادب عربی اشاره می کنـیم تـا یکی از پیوندهای محکم و دیرینة فرهنگی و اجتماعی دو ملت عرب و ایران را نـشان دهیم .
(
, 
, 
)
