Abstract:
تعامل میان نویسنده و خوانندۀ متن، نخستین بار در انگاره نظری فراگفتمان هایلند و ذیل دو مفهوم کلیدی «موضعگیری» و «مشارکتجویی» مطرح شد. در این انگاره، نویسندۀ هر متن به طور خودآگاه یا ناخودآگاه با عناصر زبانی مختلف شامل «تردیدنماها»، «یقیننماها»، «نگرشنماها»، و «ارجاع به خود»، موضع خود را نسبت به مفاهیم و پدیدهها اعلام میکند و همچنین با استفاده از عناصری نظیر «ضمیرخواننده»، «جملات امری»، «جملات پرسشی»، «دانش مشترک» و «جملات معترضه»، مشارکت خواننده را در خوانش متن جلب میکند. در پژوهش حاضر، محقق مقالات نقد کتابهای ادبیات فارسی را با تکیه بر انگارۀ هایلند بررسی کرده است. پیکره مطالعۀ حاضر شامل 100 مقالۀ نقد ادبی (50 مقاله از نشریات دانشگاهی و 50 مقاله از نشریات عمومی) است. پس از شناسایی، استخراج و شمارش دادهها مشخص شد که نویسندگان مقالات نقد پیکرۀ حاضر به ازاء هر 7/11 کلمه، از یک واژه یا عبارت مربوط به موضعگیری یا مشارکتجویی استفاده کردهاند. از میان عناصر زبانی مورد مطالعه، نگرشنماهای منفی و جملات امری، به ترتیب، پربسامدترین و کمبسامدترین عناصر زبانی هستند. یافتهها نشان میدهد منتقدان نشریات دانشگاهی در مقایسه با نشریات عمومی سختگیرتر هستند و در دهه 1380 شمسی، منتقدان نسبت به دهۀ قبل، از نگرشنماهای بیشتری استفاده کردهاند. همچنین، بخش پایانی هر مقاله نقد، متراکمترین قسمت مقاله از نظر فراوانی عناصر موضعگیری و مشارکتجویی است و منتقدان مرد دیدگاههای خود را با قاطعیت بیشتری ابراز کرده و زنان نیز در استفاده از عناصر زبانی مشارکتجویی از مردان پیشی میگیرند.
Hyland’s Model was the first framework to examine interaction between writer and reader of a text under two key concepts، i. e. stance and engagement. According to this model، any writer (un) consciously employs a number of linguistic devices such as hedges، boosters، attitude markers and self-reference to present his or her stance over a topic، and likewise uses some other devices like reader pronoun، imperatives، interrogatives، shared knowledge as well as personal asides to establish readers'' engagement. In this study، a number of book reviews on Persian literary books have been analyzed thanks to the model proposed by Hyland. The corpus of study includes 100 book reviews; 50 reviews are selected from academic referred journals and 50 ones are taken from general journals. Once the corpus is designed، the linguistic devices related to stance and engagement have been extracted and counted. The findings showed that for each 11. 7 words of the corpus، 1 word or expression of stance or engagement has been used. The negative attitude markers and imperatives are the most and least frequent devices respectively. It is shown that book review articles appeared in academic journals tend to be more critical، and furthermore، the articles published in the decade 1380 (Iranian calendar) put much more weight on attitude markers. It is also shown that the density of interaction markers is high in the ending section of book reviews. Taking the gender variable into account، it is revealed that male critics are more explicit in presenting their stance، while female critics are more willing in using engagement devices.
Machine summary:
نگارندۀ مقاله حاضر کوشیده است براساس رویکردی کمی و با تکیه بر دو مفهوم کلیدی موضعگیری2 و مشارکتجویی،3 چگونگی تعامل میان منتقد و خواننده را در مقالات نقد کتابهای ادبیات فارسی بررسی کند.
تسه و هایلند8 (2009: 110) برای ارزیابی ارتباط میان متغیر جنسیت و استفاده از صورتهای زبانی مربوط به هویت فردی، 56 مقالۀ نقد کتاب در نشریات معتبر دو رشتة فلسفه و زیستشناسی را بررسی کردند و با تأکید بر عناصری مانند نگرشنماها9، تردیدنماها10، یقیننماها11 و نیز ساختهای امری و پرسشی دریافتند که مردان در بیان دیدگاههایشان بیش از زنان از کلمات و عبارات یقیننما استفاده میکنند؛ به سخن دیگر، منتقدان مرد نظرهای خود را با قاطعیت بیشتری بیان میکنند.
منظور از مفهوم مشارکتجویی نیز این است که نویسندۀ متن برای همراه کردن خواننده با خود و جلب مشارکت او در خوانش متن، به انواع عناصر زبانی، مانند ضمیر خواننده، جملات امری، جملات پرسشی، دانش مشترک14 و جملات معترضه متوسل میشود.
در هر دو ستون نگرشنماهای مثبت و منفی نیز مشاهده میشود که فراوانی این دو عنصر زبانی در متون نقد مردان بیش از پیکرة زنان است.
شمارش عناصر زبانی استخراجشده نشان داد منتقدان در نگارش مقالات نقد از انواع مختلف عناصر زبانی برای بیان دیدگاهشان و نیز همراه کردن خواننده با خود استفاده کردهاند و در این میان، نگرشنماهای منفی و جملات معترضه بهترتیب پربسامدترین و کمبسامدترین عناصر زبانی تعامل هستند.
"Rhetorical Patterns of Academic Book Reviews Written in Portuguese and in English" in 2nd International Linguistics Conference.